"Os verdadeiros responsábeis non están a ser xulgados e o maquinista non foi culpábel, senón unha vítima máis". Estas foron as palabras de malestar coas que irrompeu esta terza feira, durante o xuízo polo accidente do tren Alvia, a familiar dunha falecida. Sinalouno durante as preguntas do fiscal, Mario Piñeiro, nunha xornada na que se iniciou, de feito, a última parte da fase de acción civil, na que as vítimas reclaman indemnizacións polas perdas e lesións que lles ocasionou o sinistro ferroviario, ocorrido hai xa case unha década no barrio compostelán de Angrois —o 24 de xullo de 2013—.
En dúas semanas arrincará a parte final do xuízo, coa presentación das probas e conclusións, momento no que volverán ter que estar presentes na sala os dous acusados: o maquinista, Francisco Garzón, e o ex director de seguridade da empresa pública encargada da vía, Adif (o administrador de infraestruturas ferroviarias), Andrés Cortabitarte. A ambos os dous atribúenselles 80 delitos de homicidio e 140 de lesións por imprudencia profesional grave, ao primeiro pola condución e ao segundo pola análise de riscos da liña.
Esta terza feira transcorreu coa declaración de testemuñas que foron propostos unicamente polo Ministerio Fiscal ao non estar incluídos en ningún dos numerosos grupos de letrados que representan a afectados. Mario Piñeiro interesouse por circunstancias persoais das vítimas como a súa relación con falecidos e preguntoulles se naqueles días tiveron que incorrer en gastos polo traslado dos corpos, os enterros ou a estancia en Santiago.
"Pensan que un é un número"
Á marxe destes datos, outro dos prexudicados pola traxedia tamén protestou e apuntou directamente a Cortabitarte e ás "grandes corporacións que pensan que un é un número, unha estatística". Outra persoa expresou que "o que querería é ouvir o pedir perdón" aos que morreron na curva da Grandeira, "a parte do que se resolva neste xuízo". "Ese perdón ten que vir non só do maquinista, senón de tanta outra xente que estivo implicada", incidiu.
"Imaxínome que todos os que estamos aquí e os que non están aquí sentimos enormemente a dor que está a expresar. Se puidésemos facer algo, fariámolo, pero o único que nos cabe é determinar se hai algún tipo de responsabilidade penal. A dor é inmensa e todos estamos apenados e se puidésemos pedir perdón nós pediriámoslle perdón agora, se iso puidese reconfortarla, pero sabemos que non podemos", comentou o fiscal nese momento.
O tren Alvia descarrilou na liña de alta velocidade que conecta Ourense con Santiago a pouca distancia da primeira curva despois dun percorrido case rectilíneo e con numerosos túneles. Ese tramo, xusto antes da estación da capital galega, carecía do sistema de seguridade 'ERTMS' de freado automático por un cambio de proxecto e, ademais, este fora desconectado na súa modalidade embarcada por interferencias que xeraban atrasos. O maquinista, pola súa parte, atendía a chamada ao teléfono corporativo que realizou o interventor para preguntarlle acerca da chegada a outra terminal posterior (Pontedeume), para facilitar que baixasen do convoi uns viaxeiros.
O 20 de xuño está marcado pola maxistrada para documental e conclusións, con "necesidade de asistencia de todas as partes". Esta xornada, fiscal, acusacións populares e defensas deberán comunicar se manteñen ou modifican o trasladado no seu día. Fiscalía e a plataforma de vítimas piden catro anos de cárcere para cada un dos dous acusados, o maquinista e o ex director de seguridade de Adif. As defensas rexeitan responsabilidades e piden a libre absolución.
O día seguinte, 21 de xuño, está previsto para o comezo da exposición de informes, unha especie de resumo da proba, na que habitualmente o Ministerio Fiscal é máis conciso pero na que os avogados das partes adoitan estenderse máis. O representante do Ministerio Público e as acusacións populares —Apafas e a plataforma de vítimas— serán os primeiros en presentar estes informes.
A continuación hai datas fixadas para diversos grupos de letrados os días 22, 27, 28 e 29 de xuño, así como o 4, 5, 6, 11, 12, 13 e 18 de xullo. De cumprirse estes prazos, o 19 de xullo chegaría a quenda do representante do outro maquinista que viaxaba no Alvia e o actor civil; o 20 de xullo, os de Adif e Renfe; o 26 de xullo (pasado o aniversario), os das aseguradoras de Adif (Allianz) e Renfe (QBE) e o 27 de xullo, os das defensas dos acusados. O calendario podería cambiarse por alegacións pero tamén se algunha das xornadas debese prolongarse máis ou menos do previsto. De manterse, o 27 de xullo os acusados poderán facer uso do seu dereito a pronunciar a última palabra.
"Dada a complexidade da causa e para facilitar e axilizar a formulación de conclusións e evacuación de informes, admitirase que as partes poidan presentar, no momento de realizarse o trámite, un escrito coas súas conclusións finais, no caso de que difiran das provisionais, e un escrito no que expoñan os argumentos do seu informe sen acompañamento de documento adicional algún", recollía a xuíza na providencia do pasado 28 de febreiro.
