O sorriso nacionalista

Cando o nacionalismo popular se presenta ás primeiras eleccións (1977), o seu cartel electoral era "unha orquestra": a foto de toda a candidatura en movemento. Logo viñeron comicios nos que os lemas agochaban candidatos e candidatas. Coa fundación do BNG e a aparición de Xosé Manuel Beiras como cabeza visíbel do frontismo, a discusión era non só se debía aparecer a súa foto como cartel electoral, senón se o debían presentar como "candidato a presidente". O nacionalismo popular galego sempre foi hiperalérxico ao personalismo atribuíndolle os liderados aos devanceiros, comezando por Castelao e seguindo con toda a Alba de Gloria. Na cultura nacionalista galega da posguerra semella que existiu sempre como un andazo no que estaba mal visto tratar ben a militancia: todo o que fixera calquera militante era o seu deber, así que se rexeitaban os parabéns pola "entrega á causa". Este rexeitamento a recoñecer comportamentos positivos individuais, fronte á acritude en criticar os fallos ou debilidades, levou a que, pola súa parte, tamén a militancia fose desaborida, cando non cruel, con aquelas persoas ás que elixían como os seus dirixentes ou representantes. "É un coma nós e se está aí é polo noso traballo. Nin máis nin menos que calquera militante", podíase escoitar en calquera discusión interna. Xosé Manuel Beiras, ao que moitos admiraban, non foi quen de superar esa etapa e nunca acadou plenamente a categoría de "líder" co que o bendicían desde fóra. Beiras foi un líder cara ao exterior, non un verdadeiro referente interno e menos aínda no plano organizativo. A chegada de Ana Pontón Cando nas eleccións autonómicas de 2016 desde o BNG comezaron a lanzar non só a Ana Pontón como candidata, senón que proxectaban no seu liderado toda a afouteza e forza do nacionalismo, sentinme perplexo, malia a aquel debate electoral que foi, para moitos, a eclosión dunha figura política. Preguntábame, por unha banda, que enormes calidades debía reunir esta muller que procedía da aldea (os referentes anteriores viñan da pequena burguesía), pola outra, canto tempo tardarían en fagocitala, cal planta carnívora, dentro da estrutura igualitaria organizativa. Pero esta dirixente, Ana Pontón, debía de posuír unhas condicións, tanto humanas como políticas, capaces de superar esa cultura igualitaria, ese medo a fabricar referentes, esa teima a discutir idoneidades, esa forza para destruír inercias culturais internas. Certo é que falando con persoas totalmente alleas non só ao nacionalismo, senón tamén á política, existía unha percepción unánime: "Esta rapaza gústame". E esta rapaza, sen deixar de ser rapaza, unha rapaza da aldea, converteuse en candidata á Xunta, é non só iso: foi quen de aparecer, para dentro da organización e para fóra, como a futura presidenta de Galiza. A Ana Pontón a xente quérea como presidenta. A cidadanía pola rúa fala "desa moza como presidenta". A xente non nacionalista, atúa a unha Ana próxima, pero afirman que van votar por ela como presidenta. Unha coma nós, pero doutro xeito. O BNG criouse na oposición nas rúas, nos Concellos e no Parlamento. Agora aprendeu a gobernar Nova cultura política No Bloque Nacionalista Galego existe unha devoción por Ana Pontón que nunca vin tal. Direi que até me pon medo. Cando Xosé Manuel Beiras acada o cénit electoral do nacionalismo galego, moita xente votaba por Beiras, pero non o vían como presidente. Querían un líder da oposición forte e valente para enfrontarse a Fraga Iribarne, para algúns vellos militantes, ao franquismo, pero Xosé Manuel Beiras non tiña o alo de presidente que ten agora Ana Pontón. Mesmo un vello militante coma meu pai afirmaba que Beiras lle gustaba moito como voceiro, pero que el, para presidente de Galiza, prefería Bautista Álvarez, "dáme máis confianza". Que Ana Pontón teña cara de presidenta, que así a vexan a maioría dos electores galegos, aínda que logo mañá algúns non a vaian votar, non sería posíbel sen un profundo cambio xeracional, que introduciu no BNG unha nova cultura política na que é clave un novo xeito de comunicar. Poden defender os vellos postulados nacionalistas cun sorriso, como popularizou Carlos Callón. Poden ser tan firmes como precisen nos principios nacionalistas..., cun sorriso, gañando eficacia e empatía. Poden discutir sen crispación e insultos e ser duros, moi duros, demoledores, cun sorriso. O BNG criouse na oposición nas rúas, nos Concellos e no Parlamento. Agora aprendeu a gobernar. A gobernar cun sorriso. Un sorriso ao que lle pon cara Ana Pontón de xeito brillante. Agardemos que mañá, pase o que pase, non se lles borre da cara ese sorriso. O sorriso nacionalista.