Dicir Leilía é ir ao berce de Galicia

Nas últimas semanas vimos de despedir o grupo Leilía dos escenarios como proxecto activo. Dicimos así porque a súa esencia e a súa herdanza callou en varias xeracións de galegos e galegas e perdurará tal e como fixeron as súas cantigas até os nosos días. Polo tanto, aínda que Ana, Patricia, Merchi, Montse, Felisa e Rosario queiran afastarse para descansar dun traballo ben feito, poden facelo coa convicción de que o seu pouso seguirá vixente. Porque elas foron as valentes, que con gran convicción abriron camiño para moitas outras, nun tempo no que non se entendía un proxecto como este. Dicir Leilía é xuntar nun único termo tres acepcións que a finais dos 80 e comezos dos 90 do século pasado semellaban revolucionarias: muller, tradición e identidade. Elas subiron aos escenarios ao berce mesmo da nosa cultura, exaltaron esas matriarcas que souberon conservar como xoias as cantigas que chegaran ao seu maxín de maneira oral. En certa medida, este grupo compostelán encarnouse en todas esas galegas que cantaban nas cociñas, nas lareiras, nas cortes, nos alpendres, na horta, no mar, nos alboios... e devolvéronlle o prestixio roubado. Elas souberon mamar de todo ese traballo de campo feito polo país e transmitilo dun xeito veraz, rigoroso e coidado a través dos seus discos e concertos, pero sen perderen nunca esa esencia da tradición e que sen dúbida marcaron moitas xeracións. Ese último concerto de despedida foi un fiel reflexo da nosa música tradicional: todas as idades compartindo, compañeirismo, ledicia, bágoas, familia… Somos moitos e moitas os que agora vemos como normal ver pandeireteiras, tocadoras ou cantareiras en calquera evento de música tradicional, pero isto non foi tan común até ben entrados os anos 90. Non creo que sexa casualidade que algunhas abandeiradas no empoderamento do que é propio tiveran a ben contaxiar por toda Galicia un esprito de reivindicación do noso, sendo igual ou máis digno que outras propostas escénicas alienadas da cultura endóxena. A evolución do propio grupo foi tamén exemplo de bon facer. As Leilía non deixaron nunca de pór o protagonismo na voz, nas pandeiretas, na percusión de mán e na música de raíz; cos pés sempre na terra pero abrindo as polas cara outras conexións culturais. É así que nunca mudaron a propia esencia do grupo mantendo de maneira lonxitudinal un estilo propio que non se viu deturpado. Para que Tanxugueiras chegaran a encher con máis de 8.000 persoas o Coliseum da Coruña, moitas e moitos tiveron que sachar para facer o campo cultivable. O camiño foise abrindo para que a música en galego, a música de raíz, a música do país estea cada vez máis presente sen ningún tipo de lacha. Grazas Leilía por facérnolo máis sinxelo a quen chegamos, grazas por ser valentes cando tocaba sacar a cabeza do burato, e grazas por manterse sempre afíns a unha identidade sólida que se ancla na muller rural galega.