As atrevidas do vinte e tres

No Entroido do 1936, a aldea de Nerga [Concello de Cangas], coma outras no Morrazo, celebraba un ano máis a súa festa central, a máis importante de todo o ano. Gaiteiros, farroupeiros, damas e galáns… e festa rachada a conta do esforzo da veciñanza. No 1937, xa non puido ser. O réxime fascista e o seu nacional-catolicismo prohibiran o Entroido. "Non lle deixaban facer os bailes a ninguén, e menos a cara cuberta". No 1946, Manuel Otero 'O Laranxo' e outros mozos do seu tempo xúntanse e acordan moverse para retomar a festa. "Tivemos que darlle unha cea á Garda Civil… viñan vixiar o baile, e entón tivemos que convidalos…", contáranos Manuel. E a estratexia funcionou. O Entruido volveu a Nerga e axiña se retomou tamén noutras aldeas veciñas. "Os de Nerga fomos os atrevidos do Entruido do corenta e seis". E tanto que foran. Dende aquel 1946, o Entruido de Nerga non parou, e co tempo algunhas cousas mudaron. No 1952, as súas damas e galáns tiveron que parar, ao non teren relevo da profesora Saturna, a veciña que lles ensinaba os puntos de xota e muiñeira que tiñan que botar o domingo e mais o martes de Entruido abrindo o baile, ben ensaiadiños e vestidiños de bonitos. A danza parou, mais quedaron algunhas fotos, e até un video do galeguista Antón Beiras. A memoria colectiva mantívose acesa, e co troco de século a idea da recuperación foi collendo forza. En marzo do 2022, a Casa da Garita de Nerga enchíase de veciñanza convocada para a presentación do estudo monográfico Damas e Ghaláns do Entruido de Nergha. Unha danza de Entroido no Morrazo, que tiven ocasión de facer para a Sociedade Antropolóxica Galega. A conclusión era evidente: a investigación é unha base, pero a recuperación tiña que levala adiante a xente da aldea, as depositarias verdadeiras da tradición. O desafío estaba botado. E a chispa prendeu. Seguindo os cauces establecidos, son as presidentas do Entruido de Nerga as que deciden que no 2023 voltarían os de bonito. Todo un reto facelo con pouco máis dun mes de marxe… pero quen dixo medo? Noelia Paz e Nuria Rial póñense á fronte no labor de fichar as novas damas e galáns. O mestre de baile Manolo Cobas e mais eu botamos unha man co asesoramento. E velaí que as previsións vense superadas: en poucos días xúntanse cinco parellas dispostas a montar a danza nun tempo récord. Reunir toda a roupa, ensaiar a diario… traballo arreo pero o domingo de Entruido estaba todo listo. En canto chegan os gaiteiros buscalas á Casa da Garita, a emoción prende nelas. Ao entrar no Xogo da Bóla, o ateigado torreiro racha en aplausos. Coas primeiras notas da xota, a emoción tempérase. A seguir, os Vivas de Gael, e á fin a muiñeira. A fatiga nin se nota nos danzantes. A aldea ferve de ledicia: voltaran os bonitos. Nerga volveu ter as súas atrevidas, as Atrevidas do vinte e tres, as que con orgullo trouxeron de volta as damas e os galáns ao seu Entruido, setenta e un anos despois. E isto xa non para. Vivan elas.