A sombra de María Casares

Se no contexto da literatura galega a reedición segue a ser un feito relativamente excepcional, podemos dicir que no ámbito concreto da escrita dramática é aínda máis extraordinario. Despois das ondas gañaba o Premio Rafael Dieste hai cinco anos e era publicada pola Deputación da Coruña. Desde 2020 e neste mesmo momento figura como un dos espectáculos representados por ButacaZero, un feito que fala tamén da súa boa acollida por parte do público. Despois das ondas / Ernesto Is / Galaxia / 2022 / 84 páxinas / 11 euros Resulta difícil deslindar ese interese do emprego dunha figura da memoria republicana como elemento central. Unha figura que nos nosos días é tan recoñecíbel como, en moitos aspectos, enigmática. Despois das ondas é unha peza que xira arredor de María Casares, filla de Casares Quiroga, a quen acompañou no exilio francés tras o golpe militar de 1936. Sería nese contexto onde desenvolve a súa destacada carreira de actriz, entra en contacto cos círculos intelectuais da posguerra e mantén tamén unha fonda vinculación sentimental coa terra que deixou atrás. Como ben recolle o prólogo de Inma López Silva á obra, moito do coñecemento sobre a actriz chega a nós nas últimas dúas décadas, a través das traducións das súas memorias, pero tamén coa recente publicación da súa apaixonada correspondencia con Albert Camus. Segue a haber, por tanto, algo de sombra permanente en María Casares que resiste a todo o coñecemento obxectivo que poida irse definindo. Posiblemente é a sombra que acaban por representar as figuras híbridas, as que, migracións e exilios mediante, crearon unha identidade entre a perda e o presente na que acompasar tamén os seguintes golpes que a vida lles deparaba. O acerto da peza de Ernesto Is é igual de rotundo agora que na súa primeira edición. A súa protagonista non é máis que levemente a María Casares biografada, e si esa imaxe espectral que nos queda dela e na que percibimos tamén todo o que falta na súa historia. É por iso que en Despois das ondas conviven unha serie de estampas secuenciais que seguen o percurso vital da protagonista cun tratamento que atinxe ao simbólico e que non evita certos toques oníricos. A peza constrúe o que conservamos, pero tamén aquilo que non podemos tocar: a lembranza, a saudade, a transcendencia ignorada de certas vivencias, e o eco da mesma voz da actriz en documentos e entrevistas. O dramaturgo constrúe así unha historia que nos leva polo camiño da evocación poética e, por tanto, capaz de resistir a todas as súas actualizacións concretas. No nacemento de María Casares