Entrevista exclusiva a Valtònyc: "Tiña un mal presentimento, cría que me ían extraditar"

Txell Partal / Vilaweb

19/maio/22 - 21:35 Actualizado: 19/maio/22 - 21:37

Seguinte

—Ao saír do xulgado na terza feira emocionábase e dicía: “Teño ganas de empezar a vivir”…

Emocioneime porque se me pasaron pola cabeza os catro anos de exilio. Acordeime de cando cheguei aquí sen nada. Da xente que me acolleu, que se converteu na miña familia. De todo o que perdín nestes anos. Morreu a miña nai. Non vin nacer o meu sobriño… Pagamos un prezo moi alto. Son moitos anos de loita, agora teño ganas de vivir. Estes anos non foron fáciles. Dei moito. Ás veces, cando o vives en primeira persoa, vívelo con moita adrenalina e esqueces que o que fas non é fácil.

—Quedamos coas potentes declaracións ou co humor puntiagudo, pero detrás de todo hai tamén unha persoa. É isto?

En realidade, hai moitos anos que me construín unha especie de personaxe para poder encarar todo o que me ocorría. Non podía mostrar as miñas debilidades. Tiña que ser sempre forte. E isto xa non é só pola represión, senón por unha infancia dura. Dalgunha forma todas estas respostas sen filtros eran unha maneira de protexerme. Pero cando pasaban cousas, despois era eu quen quedaba na casa empeñado e preocupado polo que dixera. Foi moi duro.

—A partir de agora veremos outro Valtónic? Ten gana de vivir a súa vida?

Sinceramente, se che dixese que non será así e que seguirei igual de loitador mentiría. E non quero dicirche ningunha mentira, nin a ti nin ao mundo. E sobre todo, porque me diría a min mesmo que non é lexítimo parar e cambiar. E isto non é verdade. Non teño a obriga de dalo todo por esta loita. A partir de agora tentarei facer todo o que non puiden facer desde que teño dezaoito anos. Quero vivir, sentir o meu corpo, as miñas emocións, valorar a miña contorna… Cando tiña dezaoito anos, a Audiencia nacional española detívome e imputoume un delito de terrorismo. Desde que era moi novo vivín o peso de que a fiscalía me pedise unha pena de prisión de catro anos. Non puiden construír o meu futuro.

—Que quere dicir?

Parecía que non podía existir un futuro para min, porque en calquera momento podía entrar en prisión. Sempre me roldaba pola cabeza a idea de que non tiña o dereito de ter un futuro, porque un día podía acabar todo. En Bélxica decateime de que non. Podo ter un futuro e quero construílo. E gustaríame compaxinalo cunha militancia a pé de rúa. Quero facer política dunha forma máis achegada á sociedade. Non quero tornar nun inoperante político. Non debo ser toda a vida o Valtónic aquel que o sacrifica todo polos dereitos colectivos. Xa sacrifiquei moito. Todo o mundo entenderao. Se un día fai falta ou creo que é importante, volverei dar todo. Pero xa me enfrontei a un estado, cambiei unha lei belga, vencinos e dei a coñecer en todo o mundo que en España non hai liberdade de expresión. Creo que cumprín.

—Onte enviábame unha mensaxe e dicíame: “Hoxe é a primeira noite que durmirei como unha persoa libre desde que teño dezaoito anos”. Polas noites, era un pensamento recorrente?

Por suposto. E non só iso. Era un sentimento. Lembro soños recorrentes. Tiven todo tipo de soños. Soñei moitas veces que estaba en Mallorca e perseguíanme por encerrarme. Ou que quería fuxir a Bélxica e non podía, porque xa sabemos como o fixen. Ou que estaba en Mallorca e que todo o mundo que me atopaba dábame as costas. Son soños recorrentes moi fortes. E si, son só soños, pero falan de algo. E onte ir a durmir cunha gargallada, pensando que era unha persoa libre, foi moi emotivo. Gañeilles! Cando España non xoga coas súas regras, perde. Está demostrado. Quixéronme utilizar como exemplo, porque a xente se autocensurarás, e non o lograron. Faime moi feliz, ser un exemplo de resistencia.

—Que fixo cando soubo que era libre?

Sempre, sempre, chamar á miña irmá. Isto non cambiou, desde o primeiro momento que cheguei aquí. Cando as noticias son malas, non me gusta chamala. Entón, prefiro que se entere pola prensa, e que falemos cando o dixiramos e esteamos máis tranquilos. E podamos dicirnos que sairemos adiante. Ao final trátase disto, pódennos pasar moitas cousas malas, pero sairemos adiante. Os humanos somos así, temos esa capacidade de supervivencia. Non podemos deixar que o medo nos paralice e afúndanos.

—E que lle dixo?

Que era libre, que gañaramos, que non puideran vencernos. E que todos este catro anos pagaron a pena. Non podiamos permitir que eu fose ao cárcere. Isto era o último recurso.

—Ir ao cárcere sería unha derrota?

Non, estes días pensara que diría se finalmente me extraditaban e tiña que ir ao cárcere. E tiña a sensación contraria. A pesar de que entrase en prisión, gañara. Se fose ao cárcere fai catro anos, non tería feito os amigos que fixen aquí arriba, non coñecería a xente que coñecín, non tería toda esta aprendizaxe, non maduraría da maneira que o fixen… E os medios internacionais non se farían eco da miña causa. Gañaría igualmente, téñoo clarísimo.

—Por tanto, na terza feira foi ao tribunal pensando na extradición?

Si, tiña un presentimento moi malo, cría que me extraditarían. Cando falas cos teus avogados e dan a súa opinión, asusta. E sereiche completamente sincero: cando vin aquí non tiña nada. E ao final, cando non tes nada que perder, non tes medo. Agora é distinto. Si teño cousas que perder. Teño un piso que me custou moito poñelo da forma que a min me gusta. Teño un gato que quero moito. Teño un grupo de amigos fantásticos. Acabou de terminar un máster. Teño moitas cousas. Teño un futuro, e que me quitasen todo isto dábame moito, moito, moito medo.

—E por que tiña este presentimento?

Non sei. Fun ao tribunal pensando que non sairía ben. En definitiva, loitas contra un estado. Podemos facer moitas bromas, pero España é un estado forte. Sobre todo porque é un estado que sofre unha crise de lexitimidade, e está disposto a gastar moito diñeiro para superar esta crise. Non ten problemas en utilizar a represión ou a espionaxe. Nunca imaxinei que podería vencer totalmente a España, sen que puxesen un recurso. E que abandonasen o barco dese modo, aínda que tivésemos a razón. Por iso foi onte un día de moitas emocións. E podo engadir algo?

—Por suposto…

Deste último recurso, o que máis me gustou é que permitiu que o xuíz de Gante investigase máis posíbeis delitos que os que pedían analizar para a extradición. Creo que mirou outros seis ou sete delitos. Está moi ben que o xuíz faga isto porque nos achega información para posíbeis novas peticións de extradición.

—Por esta sentenza condenatoria xa non o poden extraditar, pero xa ten outro caso aberto en Sevilla no que lle piden catro anos de cárcere. A ofensiva non se detén.

Si, pero é distinto. Na primeira condena colléronnos inexpertos e inmaturos. Levabamos as defensas baixadas. Nunca imaxinariamos que nos encerrarían no cárcere por unha canción. Agora é distinto. Imos moi ben preparados. Teño un equipo de avogados incríbel. Esa vitoria é tan miña, como súa. Por tanto, se queren vir buscarme, adiante, estamos preparados. Volvémonos fortes. Ademais, vou defenderme desde Europa. Xa non me sentarán nun banco da Audiencia Nacional española. Non quero que pareza que banalice a represión. É grave que nos poñan outra denuncia, pero quero que saiban que nós tamén estamos preparados. Atoparannos fortes, listos para loitar de novo.

—Supoño que haberá xente sorprendida que falemos de liberdade, porque non é total. Non pode volver a casa. É liberdade en Bélxica, en realidade non?

Si, pero pasa que se facemos filosofía tamén nos podemos preguntar quen é 100% libre?

—Enténdoo perfectamente, pero se alguén nos le, e non sabe o que significa esta liberdade, non é completa.

Quen a ten completa? Os humanos temos sensación de liberdade, cando unha das mil barreiras que temos en fronte se baixa. É dicir, ti traballas nun traballo de merda que che explotan, e déixalo, de súpeto te sentes libre. É real? Seguramente non. En realidade, hoxe en día, as únicas persoas no mundo que son completamente libres son as ignorantes e as que non temen. Iguais hai moitos, por desgraza. Pero xente que non ten medo a nada? Creo que non o hai. Por tanto, son libre no sentido de que teño un pouco máis de liberdade que hai dous días.

—Ao saír do xulgado falábase do medo que tivo estes anos a que a xente o esquecese…

Ao final, o mundo funciona como funciona, e se non falan de ti, a xente esquécete. Dábame moito medo que, estando no exilio, a xente se esquecese de min. En realidade, isto ocorre coa maioría de casos de represión. Eu explico que teño ese medo, pero síntome un pouco egoísta, porque a diferenza de moitos outros compañeiros, de min fálase. Agora, seguramente, para que a xente non se esquecese de min tiven que facer cousas que outra xente non faría. Hai xente que me di que fun contra os meus principios. Pero eu víao claro: se viña no exilio era para gañar. Tiña que facer o que fose, e así o fixen. Non esquezamos que eu non son ninguén. Son un mozo de vinte e oito anos que de súpeto se atopa con todo isto, e que ten un discurso non moi politizado. Non me interesa vivir da política, nin dos partidos. Non me interesa todo isto. Cos anos, vin como ía perdendo posicións na notoriedade. Son incómodo.

—Incómodo?

Convertinme nunha persoa incómoda. Non represento os intereses de ninguén, só os meus e da xente que amamos. Para min era importante poder deitarse tranquilo. Pero son consciente de que con esa estratexia, cada vez había menos xente que contaba comigo. E como son novo, e un punto inmaturo, moitas veces actuei de forma impulsiva. E isto fechábame portas e facíame ser máis residual. Algo que me daba moito medo.

Pode poñer un exemplo?

Afectoume moito a última vez que Òmnium Cultural viu a Bélxica. Non me dixo nada. É verdade que tampouco o fixeron no últimos catro anos desde que estou no exilio. Pero pensaba que co cambio de xunta quizais cambiarían as cousas, que poderiamos construír cousas xuntos. En definitiva, Òmnium é unha asociación cultural e eu son un rapeiro que está no exilio defendendo a liberdade de creación cultural. Pero non, de súpeto atópome con que viñeron a Bruxelas e non me dixeron nada. E encima fan un tweet falando do exilio belga e nin me chaman. Coma se non existise. E hai moitas cousas que non se saben do exilio belga.

—Como cales?

Eu estou aquí por unha cuestión relacionada coa música. Pero involucreime moito nos demais exiliados e as súas loitas. Non se sabe, pero encárgome de toda a tecnoloxía do exilio. Poderiamos dicir que fago máis traballo para o caso dos políticos cataláns exiliados que para o meu. Imos todos a un tempo, a unión fai a forza. Sen eles, eu tampouco puido conseguir a vitoria. Por iso, que Òmnium Cultural se preocupe só duns e me invisibilice doe. Agora, non vou criticar só Òmnium. Non son os únicos. Por exemplo, vivín cousas similares con TV3. Ou con outras entidades, que son satélites de certos partidos.

—Seguramente non é casual o que explica de Òmnium Cultural. Chega despois dunhas críticas á súa anterior xunta.

Se ti es unha entidade con 180.000 socios, debes aguantar estas críticas. Ti que tes tantos socios, non podes ir contra unha persoa soa, polo simple feito de que che fixera unha crítica. Iso mesmo ocorre con Esquerra Republicana. Ti faslles unha crítica e de súpeto activan todos os bots en Twitter para atacarte. Nótase moito cando ocorre. Todo o mundo atácate co mesmo argumentario, as mesmas frases. Non queremos crear unha república? Que faremos? Que non poida haber autocrítica? Ao final fágolles unha crítica lexítima e razoada. Se isto non é posíbel facer agora que construímos esta república, que pasará cando a teñamos? Se non podemos facer esta autocrítica, que nos diferenciará de España?

—Sentiuse utilizado?

Non. Sería moi hipócrita que che dixese que si. Eu tamén os utilicei. Estou perto dos políticos cataláns no exilio, non só porque os queremos ou porque cremos que a súa causa é inxusta. Son consciente de que ao seu lado o meu caso gaña visibilidade. A Puigdemont aprézoo. Podo mirar películas con el, bromear e axudalo se ten un problema. Pero isto non impide que sexa consciente de que se estou ao seu lado terei máis visibilidade. Se estivese só, non me farían tanto caso. Pero somos conscientes diso e non podemos reprochalo. Ao final estamos aquí loitando por sobrevivir. Estou convencido de que eles tamén me usaron, como eu a eles. Pero a min non me molesta iso. A min moléstame o márketing dixital. Que facemos? Loitamos polos dereitos fundamentais ou facemos márketing para conseguir máis socios? E iso é algo que me renxe, de entidades como Òmnium ou o ANC, pero tamén do Consell per a República, que o teño perto e colaboro con eles. Sempre que podo, fágolles esa crítica. Só queren socios? Ou queren facer políticas reais para cambiar cousas? Moléstame que agora toca que todo o mundo faga un tweet sobre min, e despois nada. É como cando gaña o Barça. Todo o mundo o celebra. Pero e cando as cousas non van tan ben?

—Non valen os chíos, non?

Facer un vídeo ou un tweet da pouco serve. É máis importante vir a Bélxica e darme unha aperta. Falamos e construímos unha estratexia. Así é como me axudas de verdade. A min que me fagas unha campaña de apoio, e que isto só che sirva para ter máis socios, nada me achega. Pero non é que me senta utilizado, é que non me gusta o sistema. En realidade na música ocorre algo parecido. Deixei de facer música porque se converteu en algo moi rápido. Afixémonos ás historias de Instagram. Todo vai rápido e dura vinte e catro horas. Facer unha canción implica moito traballo, para que a xente só lle escoite vinte e catro horas. Emborráchannos de información e contido e isto aféctanos a todos os sentidos. Ocorre algo hoxe, todo o mundo fala e maniféstase. E ao día seguinte nin se acordan, xa están pendentes doutra cousa.

—Iso viviuno coa música?

Si. Cando saíron os nosos casos, todos os festivais dixeron que nos softwaren a min e Pablo Hasel. Ao ano seguinte ninguén se acordaba de nós. Doeume que este ano o Canet Rock vaia a Mallorca e non se acordaron de min. Aínda que fóra de forma simbólica, poñéndome no cartel. Ao final, que somos para esa xente? Só un reclamo publicitario? Seguramente debería calar máis.

—Xa er hora de que alguén o dixese.

Supoño. Onte Toni Soler chamoume para que saíse ao seu programa. Díxenlle que non. Toni Soler ri moito dos exiliados. Non só no seu programa, senón tamén nos artigos que escribe. Fala do castelo de Waterloo, coma se nós fósemos todos tolos e só fixésemos o que di Puigdemont. Entendo que diga cousas así cando fai humor, pero nos artigos non fai humor, fai análise político. Toni Soler humilla o exilio, e despois pídeme que salga o seu programa? Supoño que é o que están afeitos facer. Pero a min non me atoparán neste mundo cheo de falsidades. Díxenlle que non, de malos modos.

—Imos mirar cara adiante? E agora que?

Até o de agora puxera o meu caso en favor da loita duns dereitos colectivos. Agora toca non pensado tanto no meu caso como na miña aprendizaxe. Espero que todo isto que aprendín poida servir para axudar á xente que teña unha situación similar á miña. Quero ser un exemplo de loita e resistencia. Por iso hai uns anos creei a plataforma Nin un Pas Atrás. O día que alguén necesite axuda, estaremos. Para min, agora, o paso máis importante é que Pablo Hasel salga de prisión. Por iso, necesitamos a axuda de entidades como Òmnium Cultural ou a Assemblea. É necesario realizar unha estratexia conxunta. Necesitamos entidades que poidan mobilizar a moita xente. Non podemos quedarnos de brazos cruzados, e ir facendo tweets mentres el está en prisión.