Turquía vota cun Erdogan máis lonxe que nunca do poder

Máis de 60 millóns de persoas en Turquía e na diáspora afrontan o domingo unhas eleccións presidenciais nas que por primeira vez en dúas décadas Recep Tayyip Erdogan podería perder o liderado do Estado, que segundo as enquisas acabará recaendo en Kemal Kılıçdaroglu, que ten na man que o Partido Republicano do Pobo (CHP) volva encabezar o Executivo tras máis de 40 anos. En paralelo, decorrerán os comicios lexislativos para escoller 600 representantes das 81 provincias para a Grande Asemblea Nacional de Turquía após a redución do limiar de acceso a 7% dos sufraxios totais desde o 10% que impuxeran os militares tras o golpe de Estado que protagonizaran en 1980, e que dificultou que organizacións soberanistas puideran entrar no órgano. Ao respecto das eleccións presidenciais, as enquisas outorgan incluso posibilidades a Kılıçdaroglu de imporse na primeira volta, para o que precisa superar 50% dos sufraxios, e cunha distancia sobre Erdogan que segundo o traballo demoscópico de SER-AR esta semana estaría perto dos sete puntos porcentuais. En caso contrario, o 28 de maio está previsto que se desenvolva unha segunda volta entre as dúas candidaturas con máis apoios. O terceiro candidato en liza, Sinan Ogan, da extrema dereita da Alianza Ancestral, quedaría con 2,7%, e un cuarto aspirante, Muharrem Ince, retirouse a quinta feira dos comicios ao difundirse que foi vítima dun intento de chantaxe cun vídeo de contido sexual, o que de forma previsíbel beneficiará o CHP, formación que chegou a liderar no lexislativo, cando recollía pouco máis dun punto de intención de voto. Na Cámara, a alianza que encabeza o conservador Partido da Xustiza e o Desenvolvemento (AKP) de Erdogan con outras forzas, incluídas da extrema dereita, podería alcanzar a metade dos votos, mais cun AKP que non chegaría a 40%, co CHP na órbita de 30% e o Partido da Esquerda Verde (YSP), no que se integran as candidaturas do Partido Democrático dos Pobos (HDP), vinculado co Kurdistán, na contorna de 10%. Represión contra o HDP Neste contexto, e despois de que o HDP impedira en 2015 ao converterse en terceira forza no Parlamento unha nova maioría absoluta de Erdogan e que puidera transformar o réxime parlamentario en presidencial sen referendo, o que finalmente fixo en 2017, intensificouse a persecución contra as súas partidarias e partidarios para evitar que máis unha vez a formación sexa determinante nos comicios. Precisamente a ilegalización decretada pola Xustiza do HDP, que foi recorrida, o que non evitou a intervención das súas contas bancarias, levou a formación a optar por ir en listas do YPS para evitar que a ratificación da ilegalización á última hora non lles impedise concorrer aos comicios, así como apoiar nas presidenciais a Kılıçdaroglu, candidato da Alianza Nacional, que amais da progresista CHP inclúe cinco formacións conservadoras con diferentes posturas sobre o islamismo, unidas apenas polo seu antagonismo contra Erdogan e pola súa defensa da volta ao réxime parlamentario. En todo caso, máis de 300 persoas relacionadas co YSP foron detidas desde finais de abril, como cargos do partido, xornalistas e avogados, aliás, rexistráronse múltiples agresións contra os seus simpatizantes, un dos que chegou a ser asasinado. Asemade, Mezopotamya advertiu que o AKP está a mobilizar 11.000 militares para que voten polos conservadores en Sırnak, unha fraude que xa denunciaran en convocatorias anteriores. En Mersin, onde foron rexistrados ataques contra o YSP, a voceira provincial, Zeliha Burcu Acar, acusou a “alianza fascista” encabezada polo AKP de “tratar de intimidar e socavar o noso éxito” ao ser conscientes da súa derrota. A violencia tamén afectou o CHP cando o alcalde de Istambul, Ekrem Imamoglu, e seguidores do partido foron atacados con pedras en Erzurum. Imamoglu, considerado durante anos o principal candidato para rivalizar con Erdogan, foi condenado por un tribunal da urbe a finais de 2022 a máis de dous anos de cárcere e inhabilitación durante ese tempo por chamar “estúpidos” aos integrantes da Xunta Electoral. En 2019, Imamoglu tivo que imporse en dúas ocasións nas votacións á Alcaldía de Istambul cando as institucións electorais anularon os primeiros comicios pola denuncia de “fraude masiva” efectuada por Erdogan, o que os seus detractores poñen como exemplo dun comportamento autoritario que se poría a proba no caso de perder as eleccións presidenciais. Nese sentido, o certo é que as protestas contra a destrución do parque Gezi en 2013 marcaron un punto de inflexión no mandato de Erdogan, con 11 mortes e case 5.000 persoas detidas após unha forte represión das forzas de seguridade contra os manifestantes, ao tempo que foron desmontados os alicerces do Estado laico, co fito que supuxo en 2008 acabar coa prohibición do uso do hiyab nas universidades. Ao longo da campaña electoral a política exterior ocupou un papel fundamental nos debates, que a nivel interno se centraron na difícil situación económica, cunha inflación interanual en marzo de 50,5% segundo o Goberno e de 112,5% para Enagrup, un grupo de expertos independentes, e na das arredor de catro millóns de persoas refuxiadas sirias, que tanto Erdogan como Kılıçdaroglu prometen botar, este último nun prazo de dous anos. A nivel internacional, Kılıçdaroglu preséntase como a antítese de Erdogan, defendendo que buscará a adhesión á Unión Europea e freará o veto á entrada de Suecia na Organización do Tratado do Atlántico Norte, cun achegamento ás posicións da alianza militar liderada polos Estados Unidos. Así e todo, Gonul Tol, do Middle East Institute, indica que “non haberá un cambio dramático” na política cara a Rusia, e explica que a oposición “é posíbel que non desempeñe un papel tan activo” en política exterior. Os sismos que o mudaron todo Os intentos de Erdogan por manter o poder, que primeiro ostentou como primeiro ministro e logo como presidente, levárono a aumentar 45% o salario dos empregados públicos esta semana. Aínda así, cunha oposición con fortes divisións e despois de alcanzar o poder polas críticas á resposta do Goberno ao terremoto en 1999, os sismos de febreiro e a deficiente resposta de Erdogan golpearon a súa xestión, que profundou as consecuencias da catástrofe ao permitir sucesivas amnistías de edificios que non cumprían coas normativas sobre sismos.