Gastronomía patrimonial (in)sostíbel?

Cada vez que leo O [Novo] Sermão aos peixes de Saramago sempre quedo desconcertada cando di: "Vinde cá, peixes, vós da margem direita que estais no rio Douro, e vós da margem esquerda que estais no rio Duero, vinde cá todos e dizei que língua é a que falais", porque eu, aquí, ollo para vós, peixes, do alto da Ponte Vella de Tui ou da Ponte da Amizade de Goián no Miño/Minho, río co mesmo nome en ambas marxes, apenas diferente ortografía, e non percibo ningunha diferenza nas vosas lerias. Só lamento que agora teñades que sobrevivir en augas de propiedade privada, por causa de tanto encoro, moito máis contaminadas e menos libres ca antes. O que máis me preocupa é que non vos vexo pasar. Agora é difícil enxergar unha lamprea riscar na tona das augas, ou ver nunha noite mormallenta os meixoeiros ir apañar os meixóns cos arrestóns ao lombo, e moito menos aprezar un bo lance dunha picadeira desde o barco carocho, pois sollas apenas quedan. Gastronomía propia Quen coñece o Miño, sabe que foi un dos ríos máis ricos da Península, con un grande número de especies de peixes, mais agora é un río cada vez máis demudado, con especies novas e outras en perigo de desaparición. Peixes cos que naceron moitos pratos da nosa gastronomía ribeirega, unha gastronomía aprezada xa desde hai séculos. Os reis da nosa gastronomía tradicional e local, sempre reinventada, son os meixóns, agora prohibitivos, e o sábalo (como aquí chamamos ao sável, e non 'zamborca', que é diferente) e as raíñas, a lamprea e a solla. Na gastronomía outonal e invernal sempre comiamos primeiro os meixóns e, a seguir, a lamprea. Na primavera, o sábalo e no e verán, a solla. Agora lembro fugazmente o sabor daqueles deliciosos meixóns moi ben preparados pola miña nai en salpicón. Sanicábannos moito máis ca os feitos ao estilo vasco. Vascos que viñeron aquí, como os Otamendi, e que nos ensinaron a valorizar este produto. Foron os primeiros en facer viveiros aproveitando as augas dos muíños, onde os mantiñan vivos até vendelos. As pescarías en declive están a facer desaparecer dos fogóns das casas miñotas unha gastronomía propia Capturas certificadas Ultimamente, o comercio dos meixóns (e non angulas) está suxeito a unha regulamentación moi estrita. Os pescadores teñen que declarar inmediatamente o que pescan a través do móbil á Xunta, porque se non o fan, quere dicir que diminúen visiblemente as capturas, e iso levará a prohibición da pesca tamén no Miño, igual ca noutros ríos de Portugal. Sospéitase que moitos dos que aquí se comercializan non son miñotos. Veñen do Mondego, do Tejo, do Sado. Os chineses andan a compralos en grandes cantidades para criaren anguías. Os pescadores portugueses deben ter o certificado comunitario emitido polo ICNF (Instituto da Conservação da Natureza e das Florestas) e do CITES que prohibe o comercio internacional de especies en perigo de extinción, mais a pesar das trabas legais segue a haber moita pesca ilegal e moito contrabando. Outra especie con prezos prohibitivos é a lamprea. Lamprea que Cunqueiro definía como "Miño submarino, negro e untuoso". Desde hai uns anos para acá nótase unha grande descida nas súas capturas e nos restaurantes e nas festas de exaltación das excelencias da lamprea (en São Pedro da Torre, Melgaço ou Arbo) xa notan a falta de bo material. Moitas péscanse na barra, na foz, e así poucas poden remontar até os antigos pescos da zona de Arbo e Melgaço, onde as pescan co viturón. Moitas das que comemos teñen acento francés. Din que son iguais pero sempre se venden como do Miño, marca máis aprezada. Cómpranas fóra e téñenas un tempo nos pilóns con augas dos regueiros para que estean máis batidas, e así vendérenas coma se fosen de aquí. Coidado do río Por causa da vulnerabilidade das especies do Miño, penso que é necesario promover un turismo gastronómico sostible, que teña en conta as repercusións futuras posto que non se poden satisfacer as necesidades de tantos comensais, sen límites. Protexer a nosa gastronomía local está relacionada co coidado e a defensa do río, desde o nacente até a foz, e coa limitación e vixilancia das pescas depredadoras, da sobrepesca, porque sen especies de noso, a gastronomía propia non poderá subsistir moito máis tempo sen enganos, sen trampas.