'Amazonia 1' testemuñará desde o espazo exterior o colapso pulmonar do Planeta

A selva amazónica bate récords de deforestación: a súa apertura á minaría e á agricultura industrial están a acelerar un proceso con consecuencias planetarias. A vixilancia satelital é chave para coñecer o alcance e o ritmo da catástrofe, mais o avance científico é simple escusa para o discurso chauvinista do Goberno Bolsonaro. 
Um caminhão repleto de troncos de madeira maciça transita pela rodovia Transamazônica, nos arredores de Manicoré (AM). As árvores com maior valor comercial, como ipês e castanheiras, são retiradas antes de a floresta ser queimada. A madeira ilegal é vendida à serrarias locais, graças ao descontrole no setor madeireiro nacional, e entra tranquilamente no mercado, contaminando toda a cadeia. 

A truck full of solid wood logs travels the Trans - Amazon highway on the outskirts of Manicoré, in AM. Trees with higher commercial value, such as ipe and chestnut trees, are removed before the forest is burned. The illegal timber is sold to local sawmills, thanks to the lack of control in the national forestry sector, and quietly enters the market, contaminating the entire chain.
photo_camera A deforestación da selva amazónica, sumidoiro planetario de CO2, está en máximos históricos (Bruno Kelly / Greenpeace)

Na campaña electoral que en 2018 levou a Jair Bolsonaro á presidencia do Brasil prometeu que abriría a Amazonía ao desenvolvemento comercial, incluída a minaría e a agricultura industrial, en detrimento das poboacións orixinarias e da conservación ambiental. Así foi que unha das súas primeiras medidas foi transferir da Fundação Nacional do Índio (Funai) ao Ministerio de Agricultura a competencia de identificar e demarcar as terras indíxenas. 

En decembro pasado coñecíase un dos informes máis clarificadores sobre as súas políticas: cun total de 11.088 km2 deforestados, o período de medición de agosto de 2019 a xullo de 2020 foi o de maior devastación da selva amazónica desde 2008.

Ese informe foi elaborado polo Instituto Nacional de Pesquisas Espaciais (INPE), que na madrugada do pasado domingo celebraba o lanzamento do Amazonia 1, "o primeiro satélite de observação da Terra completamente projetado, integrado, testado e operado pelo Brasil". O proxecto fíxose en colaboración coa Agência Espacial Brasileira (AEB), organismos dependentes do Ministério da Ciência, Tecnologia e Inovações.

Ciencia vs. política

Desde a Presidencia brasileira púxose o foco no aspecto patriótico da súa produción e desenvolvemento ─Bolsonaro colgou no Twitter unha montaxe promocional usando unha imaxe da Liga da Xustiza, de DC Comics, tal e como recollía onte, 1 de marzo, O Globo─ e non tanto na súa misión. Isto é, segundo o INPE, o "monitoramento ambiental e da agricultura em todo o território brasileiro" alén da "região costeira, reservatórios de água, desastres ambientais, entre outras aplicações". 

A principal desas "outras aplicações", malia non o citar expresamente na nota de prensa, é o control da deforestación. De feito, a vixilancia satelital da Amazonía, pulmón do Planeta pola súa capacidade para absorber millóns de toneladas de CO2, é unha das funcións chave do INPE. 

"Produção nacional, desenho nacional, indústria nacional", salientou tamén o ministro da Ciência, Tecnologia e Inovações, Marcos Pontes, noutro discurso patriótico en Twitter. Porén, o desenvolvemento do Amazonia 1 remóntase a 2008, con Lula da Silva no Palácio do Planalto; e da súa posta en órbita encargouse a axencia espacial india cun foguete lanzado desde o centro espacial de Sriharikota. Canda ao Amazonia 1 viaxaban outros 18 satélites, da India e dos EUA.

O brasileiro ficará nunha "órbita de 750 km de altitude e passará pelo Brasil a cada cinco dias, fotografando o solo com uma câmera capaz de observar uma faixa de aproximadamente 850 km com 60 metros de resolução", explicou o INPE. Os datos que achegue "estarão disponíveis tanto para comunidade científica e órgãos governamentais quanto para usuários interessados em uma melhor compreensão do ambiente terrestre".

Porén, o Amazonia 1 ─o primeiro dos tres satélites que formarán Missão Amazônia─ poderíase converter en simple testemuña da paseniña morte da maior selva tropical do Planeta, afectando non só os seus habitantes (a comezos de ano os líderes indíxenas Raoni Metuktire e Almir Narayamoga denunciaron a Bolsonaro na Corte Penal Internacional por crimes de lesa humanidade), senón tamén a circulación das correntes oceánicas e o clima mundial.

Á venda en Facebook

A situación é crítica, denuncian organismos internacionais e ONG ambientalistas. E as políticas mercantilistas do Goberno Bolsonaro están a agravar a situación, din. Esta mesma fin de semana estreouse o documental Amazônia à venda: o mercado ilegal de áreas protegidas no Facebook (accesíbel en YouTube), baseado na investigación do xornalista brasileiro da BBC João Fellet.

Segundo constatou, o impulso gobernamental dado á produción agrícola masiva levou numerosas persoas a invadir zonas da selva amazónica e tallalas para despois vendelas como pasto, mesmo a través de anuncios no Facebook. 

Na actualidade, tan só as áreas públicas deforestadas até 2014 poden ser regularizadas, mais a chamada bancada ruralista e mais o Goberno traballan nun proxecto de lei que prorrogaría este prazo. É dicir, daría validez a esta actual apropiación de terras da Amazonía, algunhas situadas mesmo en áreas protexidas.

Un satélite ruso controlará case a tempo real o desxeo no Ártico, última fronteira enerxética

Case ao mesmo tempo que o Amazonia 1 era posto en órbita, tamén Rusia lanzaba ao espazo outro satélite, o Arktika-M. Un segundo Arktika-M uniráselle en 2023 e xuntos ofrecerán datos constantes sobre o Ártico, segundo informou a axencia espacial rusa, Roscosmos, a través de Twitter. En concreto tomará imaxes cada 15-30 minutos, algo que os satélites que orbitan o ecuador terrestre non poden facer, explicou o organismo ruso. 

O quecemento do Ártico nas últimas tres décadas aumentou ao dobre de velocidade que no resto do Planeta. O deterioro climático, sumado ao avance tecnolóxico, fixo crecer o interese das potencias na zona pola súa exploración: co desxeo ábrense novas rutas de comunicación marítima e, sobre todo, a posibilidade de acceder aos ricos recursos enerxéticos que contén o seu subsolo.

Comentarios