No seu relato recupera a idea da transmisión oral a través das tabernas. Seguen a ser lugares propicios para contar historias?
A transmisión oral é algo moi importante no mundo do mar. Non tanto, se cadra, nas baiucas das vilas ou dos barrios mariñeiros, que tamén, como sobre todo a bordo dos barcos de pesca de grande altura. Ese é un ambiente moi particular, que eu coñecín de primeira man, pois non en van pasei máis dun ano navegando en barcos de pesca e case outro tanto en barcos de control que, as máis das veces, eran barcos de pesca reconvertidos en patrulleiras.
Comeza coa afirmación rotunda da falsidade da historia, mais hai autores que acostuman a introducir elementos reais nos seus textos. É o seu caso?
É rotunda porque é mentira. En toda narración adoita haber algo de realidade e algo de ficción, do mesmo xeito que no ar hai varios gases e cando respiramos non somos quen de distinguilos. As historias que se contan e non se cren, sempre poden ter un algo de realidade, cando menos na mente de quen escribe.
Algunhas delas, se chegado o momento se dan por certas, resulta inverosímil que se produzan no noso país ou na época en que nos ten tocado vivir, pois máis parecen, como esta Katy Shark, historias rescatadas no devalo do tempo. Mais a literatura existe, tamén, para contar o que ninguén quere escoitar e non só para entreter con tramas enxeñosas e reiteradas.
Centra a historia no Morrazo, unha comarca cunha personalidade moi forte. O escenario é fundamental para encadrar esta e outras obras que ten escrito?
A meirande parte dos mariñeiros cos que eu convivín eran orixinarios do Morrazo. Coñezo pois o Morrazo desde o mar e non tanto desde terra. Convivín con eles e sei como senten a idealización da familia, como os máis deles sofren depresión e ansiedade, como ás veces reciben mensaxes de amigos ou familiares contándolles que na casa familiar entra outro home (algunhas veces tonsurado), ou como eles viven con amargura a desafección dos fillos.
O escenario dunha narración adoita ser parte integrante dela, como unha especie de pano de fondo, mais non hai que lle dar máis valor que ese: o de pano de fondo. Onde realmente se tecen as historias é no comportamento humano, sexa este real ou ficticio, puramente onírico ou con connotacións realistas.
Un dos temas de actualidade é a conciliación familiar. Traballar no mar é o exemplo máximo da imposibilidade de contar con ese dereito laboral?
O traballo é duro, mais aquí vostede pregunta, entendo eu, exclusivamente pola conciliación familiar, non polas condicións de traballo a bordo ou a seguridade laboral. Depende moito da arte á que un ande ao mar. Traballar no mar cando un anda ao día, coma nos pequenos barcos artesanais (nasas, betas, pequeno palangre) ou aínda no cerco, adoita ser semellante a traballar nunha factoría.
Son aquelas horas, aquelas quendas e xa está, e moitos días nin tan sequera un sae a faenar pois vai mal tempo. Xa no arrastre costeiro, con cinco días de traballo, é máis complexo, mais non máis que traballar de axente comercial e regresar a casa só nas fines de semana.
O traballo no alto mar é outra cousa. Estar fóra da casa tres semanas, como os barcos do Gran Sol ou cinco ou seis meses, como os de Malvinas ou Terranova, xa é outra historia. Aí non hai conciliación posíbel. Os fillos medran cunha aparición intermitente -a do pai- non sempre desexada.
Os convenios de traballo teñen moitas eivas, mais non só na duración máxima das mareas, senón tamén nas condicións de traballo a bordo case sempre sen quendas, traballando arreo mentres haxa peixe sen descansos acordados, iso é realmente grave e os sindicatos pouco fan, pois non teñen forza.
