2024: a fin do veto á televisión portuguesa en Galiza?

Desde a súa popularización na primeira metade do século pasado, a radio e a televisión conseguiron erixirse axiña nunha auténtica revolución informativa tan só comparábel á imprenta de Gutenberg. A pesar da súa vocación comunicadora, o certo é que o destino destes medios de masas axiña se viu atado aos poderes estatais, conscientes da súa inmensa influencia social e das oportunidades propagandísticas e uniformizadoras que estes novos instrumentos ofrecían. Nada disto pasou desapercibido para as autoridades franquistas responsábeis do desenvolvemento de NO-DO, o noticiario do réxime cuxos filmes contribuíron, entre outros, a espallar a idea de ser o español a lingua de progreso, mais tamén de entretemento fronte ao resto de idiomas peninsulares. Non só iso, na práctica o desenvolvemento dun mass media estatal supuxo a creación, de facto, dunha nova e ben visíbel fronteira entre Galiza e Portugal. Unha realidade que apenas mudou desde entón e cuxa planificación conseguiu afastar, cada vez máis, os dous países. Continuando cunha perspectiva histórica secular, boa parte da sociedade galega e nomeadamente ligada ao nacionalismo galego ten posto o foco sobre as vantaxes lingüísticas e sociais que tería para Galiza o derrubamento desa fronteira técnica que interrompe o coñecemento dunha realidade alternativa á española. A mesma que consegue minimizar o galego como unha lingua illada, falta de produtos audiovisuais. Dentro desa perspectiva de futuro encádranse as diferentes demandas que o BNG ten protagonizado nas últimas décadas, todas elas amparadas no artigo 11.2 da Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias (Celrm). A política semella ser o principal obstáculo para termos acceso universal á información do noso país irmán Acceso á lusofonía A pesar das boas palabras desde Madrid, o certo é que a recepción de canles como a RPT continúa a estar ausente na ampla grella televisiva de canles da TDT de calquera fogar galego. Lonxe de dificultades técnicas, mesmo solucionadas polas autoridades lusas desde 2011, a política semella ser o principal obstáculo para que a poboación galega dispoña dun acceso universal á información do noso país irmán. As diferentes reclamacións que o nacionalismo galego ten elevado perante o Goberno español presidido por Pedro Sánchez, quer en 2020 quer en 2023, supoñen as máis recentes tentativas por derrubar ese veto de facto á presenza televisiva de Portugal e da lusofonía en Galiza. Mais como é habitual nestes casos, a tecnoloxía avanza a un ritmo que mesmo a vertixinosa política dos últimos anos non é quen de alcanzar. O desenvolvemento das comunicacións a escala mundial, mais tamén a propia globalización tecnolóxica e a expansión de Internet como medio preferido para o consumo de audiovisual supoñen, a todas luces, unha auténtica revolución tamén para o intercambio de ideas e para a aprendizaxe pasiva de idiomas. Hoxe por hoxe, xa é posíbel escoitarmos calquera radio brasileira, angolana, irlandesa ou indonesia sen termos que facer máis que un clic no noso celular a través de aplicacións como Open Radio. Non só iso, a compatibilidade destas aplicacións con outro tipo de aparellos bluetooth permítenos poder escoitar calquera emisora dixital do mundo, desde Valença até Sidney, no noso propio coche, algo inaudito hai unha década. Fin da indiferenza mutua No que ten a ver coas grandes plataformas de entretemento en streaming, caso de Netflix, Amazon Prime ou HBO, só a propia escolla de portugués como lingua operativa facilita aos usuarios e ás usuarias a posibilidade de ver todo un abano de filmes e series en portugués que na actualidade non dispoñen de adaptación ao galego. No caso das canles de televisión as posibilidades resultan máis complexas. Sen a existencia de paquetes comerciais portugueses aquén do Miño, tales como os ofrecidos polas operadoras portuguesas MEO ou NOS, o acceso a unha grella televisiva galego-portuguesa sen antena parabólica só é posíbel a través da IPTV, isto é, televisión por Internet. O resultado é o acceso a milleiros de canles internacionais de todo o mundo, varios centos delas en portugués. Porén, a pesar da súa viabilidade, non semella realista considerar todas estas posibilidades como unha solución para groso da poboación galega actual. Estas son, na práctica, apenas unha mostra de como o vello veto á recepción das canles portugueses en Galiza non responde a limitacións técnicas mais ao desexo de manter viva esa indiferenza mutua alén e aquén o Miño. Será en 2024 cando a poboación galega comece a gozar, finalmente, da posibilidade de recibir con naturalidade a radio e a televisión portuguesa? Se cadra o momento nunca estivo máis preto.