Victorino Gutiérrez Aller, in memoriam

Deixounos o mes pasado, como informou este diario, e tivemos a mínima consolación de homenaxealo en vida, tal e como merecía (Fillo Predilecto de Lalín, 2016). Victorino Gutiérrez Aller fai parte da nosa galería de personalidades queridas e admiradas, e tamén ocupa a súa memoria lugar senlleiro, como amigo, no noso sentimento. E como leitora agradecida do seu talento como novelista (Acta de vítimas, 2016). Victorino Gutiérrez Aller non foi un defensor retórico do galego. Foi un defensor práctico e constante, nun ámbito –o da Xustiza– particularmente lesivo e atacante para a súa utilización. El abriu camiño, elaborando o formulario notarial galego, redixindo miles de escrituras notariais en galego, participando na elaboración do Dereito Civil Galego, colaborando con múltiplas iniciativas sociais e políticas que tencion(ab)an dar sentido á tan gasta como incumprida normalización lingüística. Hai afectos que semella que se herdan. Miña nai coñeceu e admirou en vida don Ramón María Aller, o grande astrónomo e sabio polifacético, tanto como boa persoa e xenerosa, recoñecido pola súa competencia científica en lugares moi afastados da Galiza e tan afábel e sinxelo no trato que capaz era de elaborar os planos dunha casa gratis et amore. Victorino, seu sobriño, herdou desde logo esta dupla condición. Sabio e cheo de bondade e afán de servizo. Permítanme que lembre algúns episodios particulares do meu convivio académico ou amical con el. En Outubro de 1992, a Asociación Socio-Pedagóxica Galega organizou, en Compostela, o I Simpósio Internacional de Línguas Europeas e Lexislacións, xuntamente coa Axencia Europea para as linguas menos estendidas e o CIEMEN catalán, e co patrocinio da Comisión Europea (as Actas de tal simposio foron editadas pola AS-PG en 1995, en galego, con resumos en catalán e en inglés). Discriminación da lingua Foi a primeira (e única) vez que na nosa nación se reuniu un elenco de personalidades expertas nas linguas nacionais existentes en moitos Estados europeos: de Gales, Cataluña, Países Baixos, Val de Aosta, Finlandia, Irlanda, Euzkadi, Bélxica... e, naturalmente, a Galiza. Victorino foi un home sabio, cheo de bondade e afán de servizo Analisouse, en senllas sesións temáticas, o marco lexislativo europeo, o vixente no Estado español e o da Galiza. Neste apartado interviñeron: Francisco Rodríguez, Baldomero Cores Trasmonte, Daniel García Ramos e Victorino Gutiérrez Aller. A ponencia deste último titulouse: "Rexime constitucional e estatutário da língua galega". A clareza das súas palabras (hai 32 anos!) debera ser coñecida por quen, tantos anos despois, caíron na conta da limitada e represiva función da Constitución española e do rexime do 78. Madia leva!: voces galegas xa se pronunciaran claramente á altura de 1992. Xulgaba daquela Victorino: "Pacto entre poderes fácticos, non representativos [...]: grande empresa, banca, sindicatos e partidos de ámbito estatal con apoio internacional, hierarquia eclesiástica, e boa parte do alto mando militar. A eséncia do pacto consistiu na exclusión da 'ruptura democrática' mediante o artellamento dun novo esquema político, formalmente similar ao dos países occidentais, a cámbio do respeito, e mesmo a 'integración' no novo esquema, dos estamentos máis poderosos da ditadura". Transacción, pois, non transición, coa imposición incuestionábel da monarquía herdada da ditadura, a unidade da única patria, a española, e a economía de libre mercado, principios básicos da Constitución que continúa vixente, e de que decorre a consagración legal da discriminación da lingua galega a respeito do castellano no ámbito territorial da Galiza. A nosa propria lei Unha segunda recordación, para min particularmente emotiva. En 1995, Xoán Costa e unha servidora demos cabo ao volume O ensino da língua: por un cámbio de rumo. Prologado por Jenaro Marinhas del Valle, o libro –para alén do seu título e do seu contido didáctico– quería ser un monumento a Castelao, arrequecido coa colaboración das seguintes persoas: Bautista Álvarez, X. M. Beiras, Marica Campo, Francisco Carballo, R. Carvalho Calero, Xosé Chao Rego, Lois Diéguez, Mª do Carme García Negro, Daniel García Ramos, Victorino Gutiérrez Aller, Mª do Carme Kruckenberg, Bieito Lobeira, Manuel María, Xosé Neira Vilas, Encarna Otero, Pilar Pallarés, Victorino Pérez Prieto, Mª Xosé Queizán, Manuel Rei Romeu, Francisco Rodríguez, Xosé Lois Seixo, Lidia Senra, Guillerme Vázquez. O noso amigo V. G. Aller, á vista dunha viñeta de Castelao, conclúe: Fagamos nós a nosa propria lei. Sempre na nosa memoria, querido amigo.