As sombras do río Lor

Coa imaxe dos montes do Courel ardidos aínda na retina... puidemos comprobar a función de cortalumes que exerceron os cursos fluviais. O río Lor, Saa, Lóuzara, Pequeno e outros tantos ao longo de todo o país serviron unha vez máis para deter o avance do lume. Ademais diso tamén son quen de axudarnos a levar mellor a calor do verán. Ríos multifuncionais. Nalgúns libros de texto defínese a verba río como "corrente natural de auga que flúe permanentemente e que vai dar a outra ou ao mar". Non imos meternos en fonduras, pero estaría ben aclarar algúns conceptos fluviais. Un deles é que os ríos non só levan auga, tamén arrastran areas e sedimentos, vitais para manter a dinámica fluvial e os areais das costas. Ou que algúns ríos galegos de montaña chegando o verán deixan de fluír, xa non levan auga e seguen a ser ríos. Cuestións a tratar noutro momento. Hoxe ímonos dedicar a gozar da sombra do río Lor. Pois ben, outra das cuestións que definen un río é o seu bosque de ribeira. Sen o conxunto de árbores formado polas diferentes especies que medran nas súas marxes, o río non sería tal. Tal vez unha canle. Pero unha canle non é un río, aínda que ás veces se empregue como sinónimo. Lembrar que a RAG define canle como "Leito artificial construído para conducir a auga de dimensións variábeis". No ecosistema fluvial cada peza é parte do todo, dálle forma ao conxunto. E, se reparamos no conxunto da foresta situada á beira do río, podemos comprobar que a meirande parte son árbores caducifolias. Especies que perden as follas durante o inverno e se cobren delas no verán. O seu papel é fundamental. As árbores espidas durante os meses máis fríos permiten que chegue o sol até o río, incidindo os raios do astro rei sobre a auga e impedindo que esta se conxele. A cuberta vexetal sobre a auga ten no verán a función contraria, evitar que os raios solares cheguen até a auga e queza demasiado reducindo a evaporación. Microclima ribeirego O resultado é un microclima ribeirego que variará en función de factores como a temperatura, a humidade ou a luz. Factores que sumados á altura da vexetación ou á fondura e anchura do río, orientación do sol, dará lugar a microclimas variados e peculiares pero onde sempre dominará unha humidade maior á da súa contorna e polo tanto con maior capacidade de deter un incendio que o maior dos cortalumes. O río Lor E chegamos ao río Lor de Uxío Novoneira, afluente do río Sil que nace en Pedrafita do Cebreiro, atravesando os montes do Courel de norte a sur para logo de cincuenta e catro quilómetros, deitar as súas augas ao Sil en Augas Mestas, no concello de Quiroga. Río, por certo, ideal para descubrir e pór en práctica outros dous valores ecosistémicos do río, tanto o estético como o recreativo. Sombra do Lor Se tombarse, nadar ou sentar a ler á beira do río é unha práctica recomendábel en calquera verán, coa vaga de calor que vivimos este ano semella sen ningunha dúbida a mellor opción para aturar as altas temperaturas. Aquí é onde podemos valorar na súa xusta medida as bondades do bosque de ribeira. Se a cen metros do río Lor, entre aciñeiras e xaras, se anda perto dos 40 graos, á beira do río e baixo os ameneiros e pradairos estase ao fresco. Ameneiro, pradairo, acivro, loureiro, freixo e salgueiros son árbores habituais das beiras dos ríos, pero no Lor podemos atopar tamén sobreiras ou aciñeiras asociadas habitualmente a lugares máis cálidos. Tamén multitude de fieitos. Novamente en función do pechado ou aberto que sexa o lugar e da súa orientación poderemos estar máis recollidos baixo unha sombra ou aproveitar a vitamina D que o sol nos achega. Deitados baixo o dosel arbóreo podemos apreciar as follas case circulares, pero lixeiramente dentadas dos ameneiros ou as dos pradairos que nos lembran a bandeira do Canadá. Tamén as ovaladas dos salgueiros sempre situados na primeira liña do río aturando enchentes. Pero nas beiras do Lor atoparemos tamén especies máis típicas de zonas temperadas como o érbedo, a aciñeira ou a sobreira, polo que entre as lecturas do verán non está de máis unha guía de árbores da Galiza que axude a descubrir esta gran diversidade vexetal. No noso deleite, descanso e contemplación acompañarannos libélulas de diferentes tamaños, cores e costumes. Voando sobre nós ou pousadas nas follas das abeleiras andarán os gaiteiros, nomeadamente o gaiteiro azul (Calopteryx virgo) e o gaiteiro bicolor (Calopteryx xanthostoma). A carón da nosa toalla sobre algunha pedra da beira do Lor é moi probábel que pouse o candil curvado (Onychogomphus uncatus) mentres a toda velocidade e a uns centímetros dos nosos pés a remollo pasará un tizón de Bolton (Cordulegaster boltonii) coma un Fórmula 1 do río co seu uniforme negro e amarelo. E se fechamos os ollos entre as follas dos salgueiros e da vexetación miúda da ribeira poderemos escoitar o picafollas ibérico, que acompañará co seu chío a lavandeira real que avanza movendo a cola de arriba abaixo, e de pedra en pedra lanzándose ao ar á procura de algún insecto. Mentres a ra dos regos refréscase á sombra do Lor na auga tal e como facemos nós.