O sistema galego de benestar, vítima dun investimento en mínimos que o sitúa á cola do Estado

As achegas públicas ao mantemento do sistema de benestar non deixan de caer desde a chegada ao Executivo galego de Alberto Núñez Feixoo. Se os últimos presupostos que elaboran o Goberno bipartito do PSOE e do BNG en 2009 recollen un investimento en materia de servizos sociais de 724 millóns de euros, a dotación orzamentaria de 2020 non chega a 715 millóns de euros. A maiores esta rebaixa coincide cun aumento na contía total das contas públicas e cando o Produto Interior Bruto(PIB) de 2020 en termos correntes é claramente superior ao do último exercicio do bipartito. Os principais indicadores achegados no informe de 2020 da asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais sitúan o sistema galego de benestar nos postos de cola do Estado. Así, por exemplo, no mesmo sinálase que "a porcentaxe de gasto en servizos sociais respecto do PIB" colócase en 1,58% do total, dúas décimas por baixo da media estatal. Na mesma liña, recóllese que "o gasto consolidado en materia de servizos sociais por habitante" acada na Galiza os 367 euros mentres no conxunto do Estado chega a 406,3 euros. A fenda tamén é visíbel na "porcentaxe de gasto en servizos sociais sobre o gasto total executado das administracións públicas", que na Galiza achégase a 8,60% fronte a 9,95% da media estatal. As feblezas do sistema galego de benestar son evidentes en diferentes esferas. Sen ir máis lonxe, o informe repara que a "dotación de profesionais nas súas estruturas básicas de servizos sociais é dun por cada 2.458 habitantes na Galiza, sendo a media estatal dun por cada 1.875 habitantes". Outro tanto acontece coas Rendas Mínimas de Inserción (RMI), en relación coas cales o relatorio destaca que "6,9% da poboación baixo o limiar da pobreza na Galiza benefíciase das súas RMI, un punto menos que a media estatal (7,9%)". Así mesmo, a contía da prestación é inferior á media estatal, representando "12,2% da renda media por fogar nesa comunidade, mentres que esta porcentaxe é do 17,1% na media estatal". Galiza nos postos de cola do Estado en prazas de residencias A insuficiencia dos investimentos públicos déixase notar na calidade da asistencia ofrecida ás persoas maiores. Segundo os dados do Rexistro Único de Entidades Prestadoras de Servizos Sociais da Consellaría de Política Social, Galiza dispón de 24.819 prazas para maiores, incluíndo xeriátricos e pisos tutelados. A cifra está por baixo dos estándares requiridos pola Organización Mundial da Saúde (OMS), que aconsella cinco prazas por cada 100 persoas maiores de 65 anos e obrigaría a contar con 33.643 prazas. Neste sentido, a asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais sitúa a Galiza nos postos de cola na cobertura de residencias, só por diante de Andalucía e País Valenciá, uns territorios que presentan unha poboación menos envellecida. Os centros de maiores de xestión privada son o único recurso asistencial para moitas familias. Actualmente, 22,8% das prazas de residencia da Galiza son de titularidade pública e 77,2% de xestión privada, malia ser propiedade os inmóbeis en moitos casos do Goberno galego, quen entregou a administración das mesmas aos grandes operadores do sector. Galiza conta con 11.824 prazas de residencias menos que as recomendadas pola OMS Así, entre estas sinálanse aqueles grupos controlados por grandes fondos de investimento, como DomusVi, con máis de 29 estabelecementos na Galiza e a Fundación San Rosendo, xestor de máis de 3.200 prazas e ligada á Igrexa católica. Un e outro grupo significáronse pola súa alta mortalidade durante a pandemia e pola súa proximidade ao Partido Popular. O prezo dos centros de maiores son prohibitivos para os usuarios. Segundo sinala Francisco Vizoso, "na cidade de Vigo os prezos oscilan entre 1.950 e 2.312 euros ao mes da residencia DomusVi-Barreiro, 2.387 e 4.358 euros ao mes da residencia de Sanitas e 1.950 e 3.100 euros ao mes da residencia de Ballesol". Ao tempo, denuncia que "o copagamento, para o acceso ás prazas financiadas das persoas que teñen recoñecido oficialmente algún nivel de dependencia, é claramente abusivo, sendo sempre superior a 70% dos ingresos do residente e sendo até 90% cando eses ingresos son superiores aos 1.500 euros". 342 días de agarda para resolver un expediente da dependencia As listas de agarda e a tardanza na resolución dos expedientes da dependencia son outro exemplo disto. Segundo a información fornecida polo Observatorio Estatal para a Dependencia, na Galiza existen 8.728 casos pendentes de resolución e 410 expedientes á espera de valoración, cun tempo medio de agarda de 342 días. Nesta cuestión obsérvase tamén unha importante fenda coa media estatal, significando o informe da asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais, que a "porcentaxe de persoas beneficiarias do sistema de atención á dependencia, sobre o total da poboación potencialmente dependente" é de 8% fronte a 9,7% do conxunto do Estado. A cobertura do servizo de axuda no fogar e dos programas de teleasistencia ofrecen tamén uns indicadores moi negativos. A este respecto, o relatorio dos profesionais dos servizos sociais sinalan que o índice de cobertura de axuda no fogar para persoas maiores de 65 anos é de 3,3% fronte a 4,9% na media estatal. A maiores, a calidade desta prestación vese moi deteriorada polo modelo impulsado desde o Goberno galego, onde se prima a xestión privada e a precarización das condicións dos laborais dos traballadores do mesmo. Na mesma liña, Galiza atópase á cola do Estado na oferta da teleasistencia, cunha porcentaxe de cobertura de 2,3%, practicamente oito puntos por baixo da media estatal. O gasto consolidado en servizos sociais na Galiza está 39,6 euros por baixo da media estatal Os maiores non son os únicos afectados pola falla de investimentos no sistema galego de benestar. A este respecto, resulta tamén preocupante a situación dos colectivos de capacidades diferentes, sinalando o relatorio da asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais que o "cociente de prazas residenciais para persoas con discapacidade sobre o total de persoas con discapacidade é de 1,2% fronte a 1,6% da media estatal" e a porcentaxe de "prazas en centros ocupacionais e de día para persoas con discapacidade sobre o total de persoas con discapacidade" é de 1,6%, oito décimas menos que na media española. Os servizos sociais, nos ósos na Galiza As cifras achegadas no informe de 2020 da asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais do Estado volven pór en evidencia a situación de precariedade dos servizos sociais na Galiza. Os datos deste último relatorio inciden nos achegados nas últimas anualidades e certifican o nivel de subdesenvolvemento do sistema galego de benestar. Neste sentido, resulta clarificador que os profesionais dos servizos sociais sitúen Galiza "no cuarto lugar pola cola na clasificación das comunidades autónomas do seu sistema público de servizos sociais". As causas desta situación son de carácter estrutural e conxuntural. Así, entre as primeiras, signifícase o atraso histórico do Estado de benestar na Galiza e no conxunto do Estado que non ten alcanzado os niveis dos países do centro europeo, en opinión de Viçent Navarro, "polo enorme dominio que as forzas conservadoras tiveron e teñen no noso país". A este respecto, o economista catalán sinala, no seu xa clásico libro O subdesenvolvemento social de España, que "entre as causas maiores do enorme retraso do estado do benestar atopamos dous dificilmente visíbeis nos foros políticos e mediáticos: o poder de clase e o de xénero". As políticas públicas do Goberno galego na última década teñen complicado a situación. Nesa dirección, a asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais do Estado ten denunciado "os anos de regresión" coincidentes co Executivo de Feixoo e advirte dos "retrocesos vividos ao longo de 2020". Un bo exemplo das consecuencias destas políticas é o acontecido nos centros de maiores durante a primeira parte da pandemia, onde se teñen concentrado unha parte considerábel das vítimas nas residencias de xestión privada.