Narcosubmarinos, organizacións criminais, alixos e mesmo un laboratorio de síntese en Pontevedra. O goteo de grandes operativos contra narcotráfico foi unha constante na Galiza desde o fin da pandemia, e especialmente nos últimos meses, nos que as entidades como a Fundación contra o Narcotráfico alertan de que entra "máis droga que nunca" no territorio.
As asociacións falan dunha auténtica "avalancha de droga", especialmente de cocaína, e dun récord de persoas con adiccións ás que prestan asistencia, mentres que a Fiscalía especializada, máis cauta, recoñece tamén un "incremento sostido" desta actividade delituosa na Galiza.
En toda esta escalada, existen dous elementos chave: o aumento e modernización de medios contra os narcos e o estancamento dos procesos xudiciais nos tribunais.
Tribunais propios
"O que é necesario é que nos dotemos dunha planta xudicial suficiente para este tipo de procedementos e gañemos eficiencia na tramitación, que impida que se estanquen os procesos ou se dilate o período que vai desde a explotación da operación até o momento que pode celebrarse o xuízo oral", apunta Pablo Varela, fiscal antidroga de Pontevedra.
Nunha entrevista concedida a Europa Press, Varela lembra que actualmente os procesos xudiciais relacionados co narcotráfico, de seu moi complexos, recaen en tribunais que deben "atender tamén os seus asuntos ordinarios" e "outras tipoloxías penais" e civís e que están "tensionados" xa pola súa actividade habitual.
Están pendentes dun xuízo e xa están a facer outro desembarco
Con todo, para Pablo Varela a solución non pasa só pola especialización, senón por un "cambio de paradigma" que "garanta a axilidade que necesitamos" e no que, reivindica, debe pórse en valor a figura do fiscal como "dirección da instrución e da investigación criminal".
"Non é colocar os fiscais onde están os xuíces de instrución, senón cambiar todo o procedemento penal", advirte o fiscal, "tentando escapar do sobredimensionamento da instrución para centrarse na articulación eficiente" e, deste xeito chegar, canto antes, a xuízo.
Desde as asociacións tamén se incide na dilación dos procesos xudiciais, algo que causa unha certa "sensación de impunidade". "Moitos deles, cando son detidos nunha operación, resulta que tiñan pendente un xuízo por outra. Están pendentes dun xuízo e xa están a facer outro desembarco", apunta o presidente da Fundación Galega contra o Narcotráfico, Fernando Alonso, que critica tamén as "sumas ridículas" que se lles esixe para saír baixo fianza.
Punto de partida cara a Europa
A Galiza vive, para o presidente desta histórica fundación unha "situación crítica", cunha "auténtica avalancha de droga", sobre todo de cocaína, que chega "por terra, mar e aire, e agora tamén por debaixo do mar".
En 2022 as incautacións superaron amplamente os 20.000 quilos de cocaína
Os cargamentos, apunta, "abastecen o consumo en toda Europa" ou polo menos á parte occidental, e xeran "problemas de seguridade reais", coa presenza de "grupos organizados" con "altísimos niveis de violencia" que veñen de lugares onde hai "un total desprezo pola vida humana".
O delegado do Goberno na Galiza, José Ramón Besteiro, cifra nunhas 600 as detencións practicadas no territorio o ano pasado por asuntos relacionados co narcotráfico, cunha media de máis de dúas detencións ao día. En 2022, precisou, as incautacións "superaron amplamente os 20.000 quilos de cocaína", o que pon en valor o traballo e implicación das Forzas e Corpos de Seguridade do Estado e demostra que "a loita contra o narcotráfico é unha prioridade na Galiza".
Vixilancia sofisticada
Con este panorama, e para facerlle fronte a sistemas "cada vez máis sofisticados", apunta Fernando Alonso, é necesario "un plan específico" no que estean implicados todos os axentes e que dote ás forzas de seguridade de "medios adecuados" para facerlle fronte ao narco, algo que cre que aínda non ocorre.
Pola contra, o delegado do Goberno defende que se está "mellorando moitísimo" en medios técnicos de loita contra o narcotráfico, tanto a nivel de efectivos como de tecnoloxía: "A innovación está presente tamén na loita contra o narcotráfico. É unha loita constante, e de constante actualización", apostilou.
Os efectos do narcotráfico
Cun "incremento sostido da cantidade de estupefacientes" que chegan á Galiza, o fiscal Pablo Varela pide que non se analice a problemática derivada do narcotráfico só en base "á espectacularidade dos operativos", senón que se centre a "preocupación" no que "supón a consolidación da actividade do narcotráfico en distintos ámbitos da sociedade".
"O narcotráfico non ten que ver só coa incautación de grandes cantidades de estupefacientes", lembra o fiscal, senón que deriva de problemas sociais de consumo de drogas que, á súa vez, están implicados en "outras tipoloxías delituosas" como agresións, roubos, violencia de xénero, delitos contra a seguridade viaria ou homicidios. Por todo iso, reclama que a abordaxe sexa multinivel.
As organizacións de narcotráfico non operan por prexudicar á saúde pública, operan para consolidar ganancias patrimoniais
Por outra parte, lembra a importancia do branqueo de capitais e as ganancias patrimoniais na actividade destas mafias do tráfico de drogas, que operan a nivel internacional. "As organizacións de narcotráfico afectan coa súa actividade á saúde pública, pero non operan por prexudicar á saúde pública, operan para consolidar ganancias patrimoniais", lembra Pablo Varela, que ve a loita contra o branqueo de capitais algo "esencial".
Así, o fiscal considera que, aínda sen restar importancia aos operativos, o interceptar alixos "non terá sentido" se non se conseguen "desarticular" a nivel económico "as estruturas do narcotráfico".
Un mercado demandante
O aumento do tráfico de drogas a Europa, lembran desde a Fundación contra o Narcotráfico, deriva dun mercado que demanda e "consome ávido".
Os datos coinciden cos da Asociación Érguete. David Martínez, responsábel do Servizo Xurídico, sinala que en 2022 volveron bater "a marca" de persoas atendidas, máis de 800, cun incremento anual do 10% desde o final da pandemia. Deles, case 280 era a primeira vez que acudían ao servizo.
O 30% das persoas ás que prestan asistencia, apunta, "son adictos de cannabis e cocaína", as drogas máis consumidas, aínda que desde a pandemia incrementáronse os problemas de dependencia de medicamentos.
David Martínez apunta un consumo moito máis socializado, cun preocupante descenso da idade de inicio. "A maioría dos nosos usuarios empezaron a consumir antes dos 14 anos" sentencia.
