Os feminismos galegos na transición

Veño de ler estes días o interesante traballo de Marián Mariño Costales, membro do Centro de Documentación en Igualdade e Feminismos do Consello da Cultura Galega, titulado Redes, feministas e feminismos en movemento en Galiza: 1975-1979, publicado no volume A Transición en Galicia, coordinado por Uxío-Breogán Diéguez e sentín a emoción de saberme protagonista e testemuña do aí relatado. Foron anos moi importantes no meu roteiro vital como estudante da universidade compostelá: militancia clandestina no Partido Comunista, primeiros pasos no feminismo, a rebeldía o espertar da sexualidade… O avance dos feminismos O ano 1975, como nos di a autora, no conxunto do Estado español e tamén a nivel mundial, é un momento de acontecementos. É declarado Ano Internacional da Muller por parte da ONU, é o ano no que morre Franco e é o ano da celebración das primeiras Jornadas de Liberación de la Mujer, que reúnen en Madrid máis de 500 mulleres. Daquela, era urxente debater, xa que a lexislación derivada da ditadura reforzara a autoridade da Igrexa Católica, mantiña a dependencia das mulleres casadas dos seus maridos, o menor valor dos seus traballos, a prohibición dos anticonceptivos, do aborto e do divorcio e as prácticas non heterosexuais, entre outras discriminacións. No tempo inmediato, agroman abundantes colectivos e organizacións ben diversas que, partindo da clandestinidade, configuran a súa presenza no público e no privado e son motores de novas referencias. Pretenden cambiar mentalidades, infundir dúbidas sobre os vellos contidos e elaborar propostas transformadoras. Numerosos colectivos contribuíron a crear espazos de encontro e á unidade de acción cara a posta en marcha dunha Coordinadora Feminista Galega Existía xa desde 1970 na cidade de Vigo o Movemento Democrático de Mulleres, instalado no ámbito do Partido Comunista (PC), e en 1976 preséntase publicamente a Asociación Galega da Muller (AGM), que declara a súa independencia de calquera organización de partido ou sindical, critica as estruturas xerárquicas, defende as tomas de decisión colectivas e a organización asemblearia, propón a rotación de cargos e comisións para as diferentes tarefas. Nese mesmo ano confórmase a Asociación Universitaria para o Estudo dos Problemas da Muller (Aupepm). Tratábase dun colectivo de ámbito estatal impulsado polo PC, semellante na súa organización á AGM, pero con posturas confrontadas no tocante ao ideario. Mentres Aupepm era partidaria da dobre militancia, AGM defendía un feminismo independente; esta duplicidade aparece na reportaxe que o xornalista Perfecto Conde publicou no nº 11 de Teima. Revista Galega de Información Xeral (1977), dedicado á presenza da muller na vida galega, e nela entrevistou a Maló Fernández de AGM e a min mesma, secretaria de Aupepm naquela altura. Desa pioneira reportaxe deu conta no artigo "Un traballo máis: ser muller en Galicia", publicado no nº 619 de Nós Diario. Non sería esta a única vez que a revista Teima daría voz aos feminismos. O Movemento Comunista en Galicia contou desde 1976 cunha estrutura de mulleres. E neste tempo emerxe no seo do Partido dos Traballadores de Galicia a Asociación Democrática da Muller Galega; tamén a partir de 1977, CCOO crea as Secretarías da Muller, ao mesmo tempo que o Sindicato Galego de Traballadores do Ensino. E ao ano seguinte xorde Feministas Independentes Galegas. Este rebulir, froito de anos loita e esperanza, continúa ao longo da década dos 80. Velaí a formación dunha Comisión da Muller na Asemblea Nacional-Popular Galega, do Colectivo Feminista Independente Galego e, no seo da Intersindical Nacional de Traballadores Galegos, a creación de Secretarías da Muller. Na póla anarquista créase o grupo Mulheres Livres, herdeiras da Federación de Mujeres Libres alentada en 1936. No seo de Esquerda Galega promóvense Colectivos Feministas e no Bloque Nacionalista Galego confórmase Mulleres Nacionalistas Galegas. Ao cabo, en Vigo xorde o Grupo de estudios sobre a condición da muller Alecrín e mulleres vinculadas ao PSOE dan corpo á organización de Mulleres Progresistas. Espazo para o encontro Os grupos e colectivos devanditos mantiveron particularidades e distincións entre eles, e maiormente outorgarán grande importancia á visibilización das súas reivindicacións, a crear espazos de encontro e á unidade de acción cara a posta en marcha dunha Coordinadora Feminista Galega (1979), integrada na Coordinadora de Organizaciones Feministas del Estado español, conformada o ano anterior. Como froito, compre salientar algúns cambios lexislativos relevantes: a despenalización dos anticonceptivos en 1977, a supresión do Servizo Social Feminino no 1978, a Lei do divorcio en 1981 e a do aborto en 1985. Velaí as nosas devanceiras.