“A miña xeración está formada por anxos da derrota”

Con Terra fría (Caldeirón) o poeta Miguel Mato Fondo volve publicar poesía despois de que hai dez anos gañase o Fiz Vergara Vilariño con O whiskey na barrica  (Espiral Maior). Narrativa, ensaio e lírica compoñen a bibliografía dun dos nomes daquel grupo de poetas que se xuntaron nos volumes De amor e desamor. Trinta anos despois, o pesimismo imponse nos seus versos.-Por que demorou a súa volta á poesía?

Non tardei en volver á poesía, senón en publicar. Escribo continuamente, mais, para sacar un novo libro, tenme que gustar; ten que responder a algo que está dentro de ti. Por outra parte, gustaríame publicar ensaio e narrativa, mais non é doado. En especial para min, que escribo relato. A realidade é así: quixera publicar; porén, non existen moitas ocasións. 

-En cambio, cónstame que desde Caldeirón, insistiron para que publicase este novo libro de poesía. 

Así foi. Paco Souto tiña desexos de publicar un libro meu, e eu tamén de o facer con Caldeirón, porque é un proxecto no que o amor ao libro se nota. Alén da amizade, e que é unha editora de Malpica, a miña terra, estou feliz e agradézolles moito que mo ofrecesen. Eu non me atrevía a pedirllo, porque sei que publicar un libro é un esforzo, e teño consideración con quen inviste e fai esforzos económicos para a creación de cultura. Ponme moito respecto. 

-Se cada libro responde a un momento, que explica o nacemento de Terra fría?

Considero que é unha continuación de O whiskey na barrica, mais trátase dun libro máis sombrizo. Non é xa esa visión case arcádica, nostálxica e luminosa, senón algo máis amargo e pesimista. Deixa ver a consciencia do paso do tempo; das mudanzas que traen horizontes máis escuros. É unha visión pesimista sobre o mundo, sobre desexos frustrados e soños colectivos que non se cumpriron. Tamén a preocupación polo estado da lingua, moito máis ca unha ferramenta de traballo, a memoria da historia colectiva do país. Manuel María dicía que cando se perde unha lingua o mundo empobrece. O libro expón unha visión dun mundo que se esnafra contra unha curva sen ver o sinal de stop. 

-Esa sensación de derrota e desastre é un signo xeracional? 

Compartido con poetas como Ramiro Fonte, Forcadela, Miguel Anxo Fernán Vello ou o mesmo Manuel María, unha referencia ética na concepción de como debe estar o poeta no mundo, da percepción do país a través da lingua, de talante ecoloxista e conservacionista. 

-Cita nomes cos que compartiu hai trinta anos o grupo De amor e desamor. Mudou o entusiasmo de entón en pesimismo?

Convivimos con formas de cultura que a xeración anterior non coñecera, como o rock, unha poesía moi desenganada. Este libro, poño por caso, inspírase nun tema de Tom Waits. Somos, en certa medida, anxos da derrota. Antes saïamos dunha época hostil e abríase unha etapa de esperanza, e agora volvemos a un tempo duro. 

"Antes saïamos dunha época hostil e abríase unha etapa de esperanza, e agora volvemos a un tempo duro". 

-”Ao partir non voltarei a cabeza/ por non ollar tanta desolación”. Ese pesimismo non é en exceso esgazador?

Eses son versos que marcan o alento do libro. Son duros, son. Agardo que conmovan. Non busco facer partícipe a quen o lea da desolación, mais dalgunha maneira naceu para provocar a reflexión. Xa me gustaría tamén que movese algunha conciencia cara a un compromiso meirande. 

-A reflexión sobre a propia creación poética paira tamén sobre o libro. “Canto tempo terá que pasar/ para que un poida encontrar/a voz”. 

Ese poema parte de Luísa Villalta e da “Oda ao reiseñor”, de John Keats. A procura da voz poética que un busca dentro de si e a dor pola perda da poeta, que segue moi presente. O poeta busca a súa propia escrita e iso é a súa voz, máis alá das características da propia obra. A voz é o que inspira a obra, o sopro que está detrás, que cómpre atopalo porque te define e dálle consistencia á poesía. A procura da propia personalidade e do camiño propio. 

-O tempo e o seu paso están presentes ao longo de todo o libro. Nalgún momento fala dos soños que xa non van chegar. Esa desilusión é tamén polas propias etapas da vida?

O tema do paso do tempo é, de feito, un dos máis recorrentes na historia da literatura universal, mais logo hai tamén algo de maior calado, que está aí e  ten que ver con outras razóns, coa incapacidade do individuo de abranguer os soños. Existe, está á vista, a perspectiva racional do paso do tempo, mais tamén algo que vén de máis atrás e non acertas moito a explicar; que te conmove. 

-Para vostede este libro responde ao tempo no que se produce? A literatura é tan permeábel ao que acontece?

A través dos poemas es consciente dunha época dura na que estás a vivir, na que se reducen os sinais de liberdade, de democracia, e non  só políticas. Ves que os tempos non deron chegado, como dicía Ferrín hai moitos anos, e tes consciencia desta perda e de que non acadaches os soños. Que quedamos á metade do camiño, que todo continúa igual ou peor.

 

(A entrevista foi publicada no número 131 do semanario Sermos Galiza cun adianto editorial de Terra Fría. Na nosa loxa)