Santos Mera: A pel da arquitectura

As persoas estamos envoltas por unha capa que nos rodea por completo: a pel. Esta protéxenos do frío, da chuvia e recobre o noso interior. Nos edificios sucede o mesmo. Agora as arquitectas e os arquitectos poden pensar no exterior do edificio como se fose un órgano máis. Por mor da tecnoloxía, fachada, chan e cuberta poden ser do mesmo material, cousa antes impensábel. Na arquitectura tradicional, cada elemento só se podía facer dun número moi limitado de materiais, por exemplo: todas as cubertas eran de tella, ou dependendo da zona, lousa. A industria da construción ofrece múltiples materiais, cores e texturas para facer unha cuberta e fachadas. Na actualidade, a limitación atópase na imaxinación de quen deseña o edificio. Os arquitectos José Jorge Santos e José Carlos Mera teñen unha longa traxectoria experimentando con diferentes tipos de peles. A andaina do seu estudio comeza xusto co estoupido da burbulla inmobiliaria, hai 12 anos xa. Antes, Santos formaba parte do estudio Cid, Santos e Parga no que Mera comezou a colaborar en 2004. Coa disolución da sociedade ambos decidiron formar un novo estudio na cidade de Pontevedra con outro enfoque. Dadas as circunstancias e tamén por decisión propia, traballan dun xeito moi persoal, normalmente pequenos proxectos e cun trato moi próximo co cliente. Entre ambos reparten todas as tarefas. Defínense como un "taller de arquitectura" máis que como un estudio. Destaca da súa obra o heteroxénea que é. Alén de certos elementos comúns, non teñen medo á experimentación e a probar cousas novas, cada obra para eles é unha oportunidade de investigar. Mais tamén hai temas recorrentes, un deles, as peles. "Xogamos coa envolvente dos edificios. Buscamos a permeabilidade entre interior e exterior. Traballamos os ocos integrados na fachada. Así, deseñamos edificios cambiantes, con diferente imaxe de día e de noite, dependendo de onde provén a luz", din. Debido á limitación económica dalgúns proxectos, a experimentación ás veces vese moi limitada e recorren á cor. "Temos moita relación coa cor. Ten moito que ver cos orzamentos moi limitados cos que traballamos. A cor permítenos modificar os espazos, amplialos ou reducilos. Ás veces empregámola na pel exterior e fíltrase cara ao interior", explican. Cando teñen orzamentos máis folgados aparece tamén a cor, xa que forma parte do seu selo. Envolvente cálida A nova sede en Pontevedra do Colexio de Veterinarios representa moi ben os puntos fortes dos arquitectos. O local atopábase nos baixos dun edificio que conta cunha zona verde fronte a el. Toda a fachada acristálase para obter a maior luz natural, e así tamén, introducir o verde no interior. Por dentro, deseñaron unha pel de madeira de faia que envolve todos os espazos: percorre o teito, onde camufla as instalacións e integra a iluminación; separa as estancias, mediante celosías permeábeis á luz; e tamén se emprega no chan. A faia proporciona calidez ao local e ten propiedades que melloran a acústica do espazo. Para realzar a madeira usaron a cor. Gris e branco, neste caso, contrastan co material natural. De noite, a transparencia do local vólvese un reclamo do colexio, posto que a luz que emana do interior ilumina a rúa. Ademais dun espazo cálido e acolledor, o colexio profesional debía albergar diferentes usos, especialmente importante foi o auditorio/aula de formación, polo que debía ser versátil. A estratexia seguida polos arquitectos foi organizar o local como se dun casal se tratase. Os espazos fechados e abertos suxiren a mesma relación que as casas e rueiros dunha aldea. Os teitos de formas triangulares axudan a recrear os perfís dos tellados das casas. Así, o local desenvolve as diferentes actividades dentro do seu propio mundo interior. Na mesma cidade rehabilitaron unha vivenda tradicional que tamén contiña outro pequeno mundo interior. A casa mercada polos clientes posuía unha horta, un luxo no centro da cidade. A vivenda mantiña unha fachada en bo estado pero o interior fora maltratado en diversas reformas. Optouse polo baleirado e por facer un novo planeamento respectuoso coa historia da casa. Ademais, a parella propietaria desexaba que a súa vivenda seguise os preceptos do feng shui chinés. O deseño foi unha suma da tradición local, coas ideas orientais e o enxeño dos arquitectos. A maior dificultade do proxecto foi a de paliar a falta de luz: para solucionalo abriron novos ocos en cuberta. O sol atravesa a cuberta e a través dun ocos abertos nas plantas superiores chega até a planta baixa, onde se atopa a zona principal da casa. Todos os espazos están concibidos para permitir a fluidez interior, seguindo os preceptos orientais. Anacos da paisaxe Diferente ao planeado en Pontevedra foi o proxecto dunha vivenda en Poio. A parcela da que dispuñan era moi difícil: era estreita e pequena, con moita pendente e nun terreo rochoso. O único que se podía aproveitar eran as vistas á illa de Tambo. O que buscaba a familia era desfrutar da parcela, polo que a vivenda é pequena para aproveitar ao máximo o terreo. A estratexia de Santos Mera consistiu en situar as estancias ao redor dun patio con vistas á illa. Ademais, a casa apoiouse sobre un socalco existente. Os volumes da casa concaténanse no terreo ao tempo que baixan por el, para non perder a relación co chan. Esta forma estreita e alongada permítelle adaptarse ben á parcela. O traballo desenvolvido coa pel deste proxecto foi buscar un bo illamento continuo exterior. Empregaron un sistema de illamento térmico tanto na fachada como na cuberta, xerando un volume branco continuo, que se integra no contexto mais dun xeito contemporáneo. O estudio conta cun bo número de intervencións en campos de fútbol do concello de Pontevedra. O deseñado en Campañó está emparentado coa vivenda de Poio, posto que ten puntos en común. As pezas que precisaba o campo eran unhas bancadas, vestiarios e servizos. Por condicionantes urbanísticos, obrigáronlles a colocalas en liña de costas á entrada. Para non xerar unha barreira fixeron un volume fragmentado pero que se entende tamén como un todo. É atravesado por unhas rúas que dan acceso ao campo, e cara a estes baleiros ábrense e obteñen luz os vestiarios. A pel do edificio está composta por taboleiros de madeira-cemento, tanto en cuberta como en fachada, un material que resiste ben a intemperie. Cara aos rueiros, a pel dos vestiarios é de malla metálica, que deixa pasar a luz pero protexe a intimidade das xogadoras e xogadores. A peza máis singular é unha pequena bancada que está en continuidade con toda a intervención.