As galegas violadas polo franquismo

O 26 de outubro de 2018, a xuíza arxentina María Servini de Cubría decidiu ampliar a causa contra o franquismo que se instrúe neste país, incorporando aqueles crimes cometidos pola ditadura contra as mulleres. Segundo se recolleu no escrito de admisión a trámite, preténdese "tanto para os crimes xa denunciados dentro da causa como para os novos, aplicar unha perspectiva que tome en conta que a violencia que se aplicou contra as mulleres e homes foi diferente, tivo un impacto diferente e un significado diferente". "Unha modalidade represiva máis brutal" O procedemento iniciouse após unha denuncia da ONG Women's Link Worldwide, onde se sinalaba que "ás mulleres aplicóuselle outra modalidade represiva máis brutal, que ademais tiña o obxectivo de castigar a aquelas que o réxime consideraba que racharan coa súa posición social". Nesta liña , o avogado Carlos Slepou advertiu que "este tipo de violencia non acostumaba a ser obxecto de denuncia, por pudor ou vergoña, polo que rachar isto é de moita importancia". A violación, unha práctica apoiada polas autoridades franquistas O profesor da Universidade de Vigo Xulio Prada, un dos historiadores galegos que máis se ten dedicado ao tema, en declaracións a Nós Diario, considera que a "represión sexuada sería o exercicio dunha violencia sobre as mulleres polo simple feito de selo". Neste sentido, "incluiría, por conseguinte, todo ataque material e simbólico que afecta a súa liberdade, dignidade, seguridade, intimidade e integridade moral ou física. Pero non cabe esquecer que se trata dunha violencia que ten lugar nunhas coordenadas sociohistóricas específicas". Unha arma de guerra contra as mulleres A violación é a forma máis característica do que coñecemos como a represión sexuada. Segundo a investigadora Orosia Castán "a violación foi, como na maioría dos conflitos bélicos, unha arma de guerra coa que se ameazaba e que se empregaba como un modo de estender o terror entre a poboación. O silencio sempre a acompañaba, porque a violación era un tabú social e a muller prefería negala, evitando así ficar estigmatizada para sempre". Castán entende que "esta ferramenta represiva foi empregada con máis frecuencia do que pensamos, e isto aconteceu, precisamente, porque tanto as mulleres que sufriron este trato como o seus familiares, agocharon celosamente a afronta sobre a familia da agredida e sobre ela mesma". A este respecto, Xulio Prada indica que "entre 1936 e 1939 non hai un aumento nas denuncias de delitos sexuais na Galiza, precisamente polas propias circunstancias políticas do momento". A práctica totalidade das comarcas galegas gardan historias referidas á memoria incómoda da represión sexuada. As terras coruñesas lembran o final de Mercedes Romero Abella, a mestra socialista da escola de Monelos, viúva do dirixente da UXT Francisco Mazariegos, finalmente violada, asasinada e enterrada nunha fosa común en Aranga o 19 de novembro de 1936. Outro tanto acontece en Ourense con Carolina Regueiras, unha veciña de Amoeiro, parella do dirixente de esquerdas Juan Antonio Dopazo, asasinada e violada en Vilamarín o 28 de xuño de 1937. O martirio de Carolina Regueiras Raúl Soutelo, no seu libro O Anxo de Monteasnal, achégase ao crime contra Carolina Regueiras. Segundo o testemuño de Dolores Vilamarín, un grupo de fascistas de Ourense "abusou de dúas irmáns de Barrio, que foron violadas á vista dos pais atadas á cama. Aqueles mataban homes e desgraciaban mulleres a feito. A Carola de Bóveda fuchicárona e matárona na estrada que ía a Tamallancos. Deixárona en recona: cara a abaixo, coas perniñas abertas na estrada e a cabeza metida nas silvas". O 23 de agosto de 1937 eran asasinadas varias persoas na parroquia de Montecubeiro, en Castroverde, nunha operación de castigo ordenada polo xefe da Garda Civil de Lugo, Florentino González Vallés. Unha das falecidas, Manuela Graña Rico, militante socialista de 20 anos, que mesmamente tomara a palabra nos actos do primeiro de maio de 1936 no veciño concello de Pol, será repetidamente violada polos fascistas, trasladándoa posteriormente a xunto do cura para confesarse antes de ser executada. As violacións non se limitaron aos momentos iniciais do levantamento fascista, pola contra, foron moi habituais dentro da táctica de loita despregada polo réxime fronte á guerrilla. Un caso moi significado foi o de Carmen Jerez, unha enlace da guerrilla natural de Vilamartín de Valdeorras, embarazada, segundo a autopsia, de cinco meses, cuxo cadáver apareceu en maio de 1947 nas proximidades de Ponferrada, após permanecer detida, durante máis de 10 meses, nos cuarteis da Rúa e da capital do Bierzo. Carmen Chicharro deixou testemuño da súa violación na comisaría da Coruña. Relatou como "un detrás doutro, aqueles oito policías violáronme. Atada violáronme os oito. Perdín o coñecemento" A historia de Carmen Jerez mereceu a atención de escritores, investigadores e compañeiros de loita. Xosé Fernández Ferreiro, no seu romance A ceo aberto, escribe que "a Carme levárona a unha cova, onde a esposaron, violárona e despois desfixéronse dela". O guerrilleiro Francisco Martínez, en declaracións a Nós Diario, lembra como a brigadilla "tívoa fechada nun lugar secreto durante máis dun ano, antes de abandonala morta, embarazada de seis meses e salvaxemente desfigurada en Monteareas, preto de Ponferrada". A memoria de Carmen Chicharro Carmen Chicharro era unha demócrata desterrada na Coruña após pasar polos cárceres franquistas. Á volta de agosto de 1942, no marco dunha caída da organización clandestina do Partido Comunista na cidade, coincidindo cunha visita de Franco a Meirás, é detida canda outras compañeiras e confinada na comisaría da rúa Real, onde foi torturada e violada por "oito policías da escolta de Franco, aos que acompañaba unha muller que pronunciaba o pouco español que sabía con acento alemán". Segundo relatou anos máis tarde a propia Chicharro ao xornalista Eliseo Bayo, "a alemá fíxome denudar e despois ela mesma atoume coas pernas separadas. Todo o que pasou despois foi tremendo e aínda me fai tremer cada vez que o lembro. Estaba atada coas pernas separadas e entón comezou a miña violación. Un detrás doutro, aqueles oito policías violáronme. Atada violáronme os oito, un detrás doutro. Perdín o coñecemento. A cabeza colgando e o peso dos meus violadores facían que perdese o coñecemento". As pegadas deste tipo de prácticas ficaron na propia documentación xerada polo franquismo. Nun traballo publicado no volume colectivo Os nomes do terror, editado por Sermos Galiza, recupérase dun consello de guerra diversa documentación que certifica o emprego destes procedementos por parte dos falanxistas da comarca de Sarria. Así, nun informe da propia Falanxe local, afirmase que "a outros levábanos ao cárcere e para que puideran velos os seus familiares, precisaban obter uns volantes de autorización para o xefe do cárcere, aproveitándose tamén destas autorizacións, cuxa obtención deu lugar, mesmamente, a violacións de esposas e fillas dos detidos e como prezo para a obtención da liberdade". As violacións da Falanxe de Sarria e Becerreá A mesma instrución xudicial recolle outra documentación na mesma liña, significándose un informe elaborado pola propia Xefatura Nacional de Seguridade do Goberno de Franco en 1938, onde, en relación coa actuación dos fascistas sarriaos sinalábase que "fixeron toda clase de violacións con mulleres que non tiñan máis delitos que gustar fisicamente aos seus propios inmoladores". Nun traballo publicado no volume colectivo' Os nomes do terror', editado por Sermos Galiza, recupérase dun consello de guerra diversa documentación que certifica o emprego destes procedementos por parte dos falanxistas da comarca de Sarria. Florinda Gutiérrez Alba, na altura unha moza de 19 anos residente en Cervantes, filla do demócrata asasinado Juan Gutiérrez e irmá do guerrilleiro libertario Abelardo Gutiérrez Alba, rematou por denunciar as repetidas tentativas de violación a mans dos falanxistas de Becerreá. A testemuña de Florinda, recollida nun expediente aberto en 1937 a Pascual Pérez Rosón, xefe local da Falanxe de Cervantes e posteriormente xubilado como secretario da Deputación de Pontevedra, concreta como, no local dos fascistas da localidade, Santiago Fernández esixiulle un bico e ao negarse o miliciano franquista "agarrouna e estívoa forzando e dicíndolle que por ben ou por mal tiña que acceder a certas proposicións". A testemuña de Florinda continúa sinalando como, días máis tarde, Santiago Fernández, un destacado represor encadrado no terzo da Falanxe de Becerreá, tentou outra vez violala. Neste sentido, relata que lle dixo que "se non se entregaba por ben quedaríase con ela para a noite e por ben ou por mal, serviría a todos os falanxistas, pois o seu obxecto era deshonrala". Engade: "que a dicente negouse e entón tratou de forzala, estabelecéndose entre ambos unha loita que quizais durou dúas horas, porén non conseguiu os seus malos propósitos…".