O documento Mercancías 30 do Ministerio español de Transportes, Mobilidade e Axenda Urbana recolle a proposta de autoestradas ferroviarias aprobada polo Goberno do Estado.
Esta iniciativa pretende "potenciar o transporte ferroviario de mercadorías como eixo que vertebre as cadeas loxísticas multimodais". Neste sentido, o relatorio defende subvencionar as empresas, dixitalizar o transporte, adaptar as infraestruturas, xestionar mellor a capacidade da rede, habilitar terminais onde fan falta e despregar as autoestradas ferroviarias.
As autoestradas ferroviarias son unha conexión onde os gálibos dos túneles e o chan dos vagóns están adaptados de tal forma que o comboio pode levar tráileres enteiros ou semirremolques. Neste sentido, vén ser a translación ao sistema ferroviario das autoestradas do mar, reclamadas ao Estado español de modo insistente pola Comisión Europea. A este respecto, as autoridades comunitarias afean aos seus homólogos españois que 95,7% das toneladas de mercadorías sexan transportadas por estrada e só 4% por ferrocarril, 13,8 puntos por baixo da media da Unión Europea.
A particularidade das autoestradas ferroviarias é que permiten que un tráiler enteiro ou o seu semirremolque suban a vagóns específicos para continuar a ruta sobre o ferrocarril. Nesta dirección, a primeira destas autoestradas inaugurouse no Estado español en 2019, da man da empresa pública francesa SNCF, movendo por este procedemento mercadorías entre Barcelona e Luxemburgo.
Liñas prioritarias
O Ministerio de Transportes, Mobilidade e Axenda Urbana, no seu relatorio Mercancías 30, define as liñas prioritarias para a implantación das autoestradas ferroviarias tanto en vías de ancho internacional como en ibérico. Así, entre as primeiras, aposta polo eixo Murcia-València-Barcelona-Figueres, cun estudo de como adaptar os gálibos actuais aos trens da autoestrada. Pola súa parte, en relación coas segundas, sitúa a conexión entre Gasteiz e Irún en Euskadi.
O documento de traballo do Goberno estatal indica que para a rede de ancho ibérico "os itinerarios potenciais discorren desde Huelva, Sevilla e Algeciras cara a Madrid; desde Madrid cara a Zaragoza e Barcelona; desde Madrid cara a València e desde Madrid cara a a Valladolid e Jundiz (Araba); así como entre Medina del Campo (Valladolid) e a fronteira portuguesa por Fuentes de Oñoro (Salamanca) e entre Zaragoza, Iruña e Gasteiz. A definición destas vías responde a criterios radiais, primando Madrid como centro da malla comunicativa e deixando fóra da mesma Asturias, Cantabria, Galiza e Estremadura.
Un plan cos ollos postos en Madrid
As pautas de desenvolvemento dos servizos ferroviarios no Estado son unha anomalía en todo o espazo europeo, xa que ningún dos países ten como obxectivo unir as súas cidades máis importantes coa capital estatal. O deseño dos trazados dos camiños de ferro españois responden a razóns ideolóxicas dirixidas a coser o edificio estatal, prescindíndose na súa definición de dar prioridade á demanda potencial do tráfico nas liñas a modernizar e da necesidade do tráfico de mercadorías como función a realizar polo sistema ferroviario.
As razóns da exclusión da Galiza da rede de autoestradas ferroviarias non é explicada polo Goberno do Estado no seu documento, onde considera que se priman "certos corredores con maior potencial" para a posta en marcha desta modalidade de transporte, aproveitando a rede dos camiños de ferro.
Porén, malia a precariedade da liña ferroviaria galega, que impide un maior desenvolvemento das súas posibilidades, a pasada anualidade saíron da Galiza 7.598 comboios con diversas mercancías. Na mesma dirección, a conexión ferroviaria con Portugal proxéctase por Castela e León.
O Executivo estatal márcase o ano 2030 para pór en marcha toda esta planificación, destinando á súa execución un total de 1.046 millóns de euros procedentes dos fondos do programa comunitario Next Generation.
Os deseños ferroviarios
A discriminación da Galiza nos deseños ferroviarios estatais vén de lonxe. Pode seguirse ao través dos tres últimos séculos con exemplos ben paradigmáticos. O acontecido coas autoestradas ferroviarias de mercadorías é un caso máis nunha tendencia xeneralizada.
