Mellor vivilo

Na miña terra natal, o Entroido divídese en dous, o dos brancos e o dos negros. O de negros vén dos tempos da Colonia, cando os escravos no momento que os amos ían a misa tocaban o tambor e bailaban o candome, baile pecaminoso prohibido pola Igrexa pola luxuria desas cadeiras abaneantes das negras, que nada bo podían traer. Aínda que sempre nestes casos (e perdoade) penso na orixe do nome da postura do misioneiro. Logo está o carnaval dos brancos, herdanza dunha compañía de Cádiz que foi en xira a cantar zarzuelas a Montevideo a principios do século XX. Fracasaron estrepitosamente, e os actores regresaron sen facer as Américas. Os músicos decidiron sacar partido do embelezo que desataban nas mulleres co seu acento. Programaron varios concertos para recadar fondos e tornar a casa, pero a cousa atrasábase. Os mozos montevideanos amoreaban xenreira e no carnaval montaron unha comparsa titulada “La Gaditana que se va y no se va”. E así naceu un dos movementos máis singulares, o das murgas, agrupacións de homes e hoxe en día de mulleres, que en verso, con moita retranca pasan revista ao sucedido no último ano. A murga sempre foi denuncia social, cunha clara postura política. Mesmo na ditadura militar, foron prohibidas e moitos dos integrantes exiliados ou apresados. Pero hai un carnaval que é de todos, unha festa que amosa a riqueza inmigratoria de Uruguai. Ao mellor estilo dos choqueiriños, homes e mulleres corren polas vilas e aldeas, de troula e brincadeira e como os Merdeiros de Vigo, botan enriba dos despistados, non peixe, pero si froitas, verduras e ovos podres. Houbo quen guindaba ovos de avestruz, unha fazaña non moi recomendable. Guerra de auga como os Cichotos que documenta Fraguas en Cotobade ou de fariña como en Xinzo de Limia. Versos e retrousos que os gauchos cantan polas noites nos encontros de “payadas”, regueifas pratenses. Como acontece nesta terra, alá tamén hai rituais, máscaras e danzas, perdidas e recuperadas, postas en valor ou deturpadas. E agora tamén o Entroido é recoñecido como Ben de Interese Cultural, algo que o vexo máis acaído que algunhas declaracións de Festa de Interese Turístico. Que seguramente foron medidas de protección nadas con boa vontade. Pero no Entroido nos últimos anos a estupidez corre sen máscara. Os coleccionistas de instagram sen respecto nin coidado polos Cigarróns, Peliqueiros, Boteiros, Volantes, Follateiros, Labardeiros e mesmo dos cabalos dos Xenerais ou do Oso de Salceda, corren no medio de danzas e saltos. Tanto lles ten interromper ou pór en perigo os Fulións, o gústame, vai por diante. Como profesional, cheguei a gardar o meu equipo, con vergonza, e iso que estaba a traballar. O Entroido é outra cousa e se non, preguntade a Lolita de Pedroso que en Santiago de Arriba recibe a todos con bicos e benvidas. Preguntade a terra que esperta coas chocas, preguntade en Samede a Policarpio, se vos deixa pasar o Vixigueiro. Facede fotos con respecto ao traballo de meses de tanta xente, mellor aínda, vivide a festa, logo chegará a Coresma, e se queremos escorrentar o mal, o Entroido ten que correr ben! Lumeee!