E que facemos coas recollas?

A da foto é Solmira “da Cesteira”, Solmira Fernández, “Solmi” da Rúa de Gargamala. Unha das que chamamos mestras da nosa tradición oral, portadora e transmisora dos saberes que herdou. Mestra do cantar, o tocar e o bailar aprendido na propia colectividade. Moito nos axudou á Xulia Feixoo e mais a min a desentrañar o papel da música na sociedade tradicional que ela vivira nesa súa aldeíña de Mondariz, A Rúa. Os seráns, o Entruido, o ciclo do millo… Parte da súa sabedoría e dos cantares que lle gravamos xunto coa súa veciña Herminia “do Valente” formou parte do noso Mulleres de Gargamala (ACentral Folque, 2017), e aínda subimos algúns vídeos seus ás redes sociais de Arredor da Tradición. Tristemente Solmira finou o verán pasado aos oitenta e un anos. Deixounos cedo aquela muller forte e festeira que nos tocara a pandeireta e o leghón mesmo tendo unha man mancada e vendada, así era ela. E se nós perdemos unha amiga, o país perdeu un tesouro. Xa non poderemos dicirlle a máis ninguén que pregunten por ela na Rúa de Gargamala. Así é como van ficando nos nosos discos duros rexistros irrepetíbeis das mestras que nos van deixando. Polo de agora quedan outras mulleres ás que ir preguntar, e hai que seguir facéndoo. E tamén hai que seguir traballando para que os materiais vaian vendo a luz aínda que sexa aos poucos. Pero as nosas Solmiras vánsenos e o traballo pendente fáisenos inabarcábel. Hai tempo que moitos compiladores e compiladoras galegas se decataron disto e están cedendo xenerosamente os seus materiais para diversos proxectos de divulgación. O noso patrimonio musical tradicional é enorme e as novas xeracións teñen gana de saber. Devecen por coñecer o patrimonio de primeira man, por montar novo repertorio, por levar adiante proxectos de investigación… Para todo isto é obrigado saír ao campo, sen dúbida. Mais nos discos duros desas compiladoras xenerosas espalladas polo país hai rexistradas ducias de Solmiras con moito que achegar a quen as saiba escoitar. Precisamos que as súas voces estean dispoñíbeis. Para isto contamos con iniciativas de divulgación do patrimonio referenciais. Entre elas salienta o Arquivo do Patrimonio Oral da Identidade do Museo do Pobo Galego, que a día de hoxe conta cun total de 1.582 rexistros de consulta libre na súa páxina web. Mais cómpren medios humanos e económicos para que eses máis de 1.500 cortes se convertan en tres mil, en seis mil, en nove mil… e fagan xustiza ao saber que as nosas mestras das aldeas nos teñen legado, ao voluntarismo das compiladoras que levan décadas percorrendo Galiza parroquia a parroquia para que non se perda este patrimonio musical. É hora de que neste grande esforzo colectivo entren tamén as administracións, sinaladamente a Xunta da Galiza, o Goberno da nosa terra anovado. É preciso pórse mans á obra e nesa teima acreditamos dende a Asociación de Gaiteras e Gaiteiros Galegos (AGG). Que todas as Solmiras deste país saiban que cumprimos a palabra e que o que elas nos cederon non se vai perder. É moita hora.