Facemos instrumentos musicais

Cando pensamos nas artesanías máis ancestrais que ten o noso pobo, pensamos na cerámica, na cantaría, nos cesteiros, nos ferreiros, nos zoqueiros..., case nunca nos veñen á cabeza os que fan instrumentos musicais. Non se entende moi ben que non mencionemos os artesáns de instrumentos musicais no medio dos que citei antes, pois xunto co idioma, a música é a grande obra colectiva que toda cultura nacional mantén viva, porque quere seguir existindo como pobo. E para facer música ten que haber quen faga os instrumentos para tanxela. É algo que sempre me fixo cavilar, porque isto é así, supoño que non é unha soa razón a que explica isto. Se observamos os vestixios do pasado, sobre todo nas iconografías medievais e posteriores, son moitas as representacións de músicos tocando instrumentos, do cal podemos deducir que cando menos dende esa época tiña que haber luthiers no noso país. A transmisión oral foi fundamental na pervivencia da nosa cultura e así foi tamén tanto na música como na construción dos instrumentos, onde normalmente sagas familiares ían traspasando coñecementos a través de xeracións (o obradoiro de Riobó no val do Ulla é a quinta xeración de artesáns de gaitas, nesa casa fanse gaitas dende o século XIX). Mais este mundo dos instrumentos non foi alleo ao intento continuado de aniquilación de identidade á que foi e é sometida a nosa cultura, con prohibición, ridiculización, persecución e mesmo suplantación, durante séculos, chegando hoxe posiblemente ao momento de máis grande aculturación da nosa historia. Mais isto contrasta coa capacidade de reacción e creación que temos na actualidade en Galiza. Nos anos 70 do século pasado, hai un punto de inflexión na popularizarión da construción de instrumentos co obradoiro-escola da Deputación de Lugo con Jesús e Luciano Pérez, máis tarde Antón Corral na escola de artesáns da Universidade Popular de Vigo e despois a escola da Deputación de Ourense con Manuel Brañas, que aínda hoxe ensinan o seu saber. Isto facilitou que dende finais dos anos 80, e os 90, moitos mozos puideramos aprender a facer instrumentos e pretender vivir dun oficio que esmorecía. Algúns daqueles mozos, no ano 1994, decidimos facer unha mostra, baleirar os nosos obradoiros, traer os mellores instrumentos, e xuntármonos con músicos e bailadores a primeira fin de semana de agosto. Andamos recompilando información desas primeiras fotos, cartas e postais nas que confirmaban a asistencia á mostra, algún que outro vídeo, e lembranzas, moitas e boas lembranzas. Todos estes anos de traballo non foron en balde, seguramente nunca tantos nin tan bos artesáns de instrumentos houbo no noso país. Hoxe Galiza é unha referencia mundial na construción de instrumentos, nunca tanto nos relacionamos e compartimos saber, a mostra naceu con esa vocación de construír gremio e colaborar para facer máis vizosa a cultura galega. Precisamos facer instrumentos, cantar e bailar para nos sentir libres. Xa nos vemos en Pardiñas!