Diversidade das Cantigas de Santa María

Hai que ter en conta que o repertorio medieval non estaba pensado para recibir unha versión fixa, senón que se propuña para ser interpretado en función da dispoñibilidade de intérpretes e do contexto desta interpretación. Esta característica permite que se fagan lecturas moi diversas e outórgalle grandes posibilidades a unhas partituras moi abertas á variación. Se cadra, a celebración do oitavo centenario de Afonso X pode ser unha boa ocasión para percorrer algunhas das versións máis notábeis ás que se pode acceder. A que segue é unha selección inevitabelmente incompleta e persoal, mais que pode dar unha idea da diversidade de lecturas que a obra permite. A gravación de Jordi Savall coa Capella Reial de Catalunya e a súa formación Hesperion XX (Astrée) resulta discutíbel polo seu achegamento conceptual -subliñar quizais excesivamente o sincretismo cultural da corte afonsina na súa mestura de elementos xudeus, árabes e europeos-, mais obséquianos cun enorme virtuosismo instrumental que compensa as liberdades que se toma na instrumentación (máis próxima á da música renacentista) e na relevancia que se lle outorga ao elemento oriental. O lucimento do propio Savall xunto co dalgúns dos músicos que o acompañan permítenos gozar dunha versión fascinante e intelixente. O rexistro de Barbara Thornton e Benjamin Bagby á fronte do grupo Sequentia (Deustche Harmonia Mundi), ao contrario que a anterior, céntrase na vinculación coa música católica da época e -como era de esperar- ofrece unha interpretación vocal impecable en canto sa potencia e afinación. As Cantigas revélanse aquí como unha música mística máis que trobadoresca e, en consecuencia, opta por eleccións sorprendentes como a total ausencia de percusión. A instrumentación austera, o engadido dalgunhas polifonías e a espléndida combinación de voces femininas e masculinas fan desta versión un auténtico gozo espiritual. O grupo Alla Francesca gravou en 1999 (Opus111) unha rendición das Cantigas que compaxinaba o rigor musicolóxico coa adaptación aos oídos contemporáneos. Malia certas licencias na instrumentación (inclúen instrumentos de Exipto e a India, algo por outra parte bastante habitual), a formación consegue brindar unha das mellores interpretacións vogais da obra afonsina. En función de cada unha das pezas, elixen un maior protagonismo do trobadoresco ou do espiritual, o que lle outorga ao disco un equilibrio case perfecto. Finalmente, o duplo CD editado polo Consello da Cultura Galega Galicia e as Cantigas de Santa María, no que Antoni Rossell e o G. Courtly Music Consort apuntan a unha recreación do contexto medieval incluíndo recitados, efectos sonoros e elementos populares que, con rigor musical, se afastan do impostado aire folkie que tantas veces contaminou as gravacións das cantigas medievais. O disco acumula solucións imaxinativas, bo gusto e un coñecemento musicolóxico que non se contradí coa beleza dos resultados.