Conan (o bárbaro), Hollywood e o cancioneiro medieval

Queres vivir para sempre? Dille Valeria, a muller guerreira, a Subotai. E os tres amigos entran na Torre das Serpes. Despois de moitos anos volvo ver un clásico da miña adolescencia, Conan, o bárbaro, superprodución norteamericana do ano 1982. Queres vivir para sempre? Conforme pronuncia estas palabras, comeza a escoitarse unha melodía medieval. Sorpresa! Está a soar, en versión instrumental, “Como podem per sas culpas”, a cantiga de Santa María número166 da colección do rei Afonso, o Sabio. Recoñézoo. O meu retorno a Conan non chegou por saudades espontáneas. Débolle tal descuberta a Quintas Canella. Mestre verdadeiro, co seu disco Porque no mundo mengou a verdade (1978) fixo agromar na música popular o esplendor da lírica medieval. Vida social coruñenta. Ambos os dous asistíramos á presentación do libro Encrucillada de Luar na Lubre. Na conversa posterior, para ilustrar a transcendencia do cancioneiro medieval levounos con Schwarzenegger cara a Torre das Serpes. Pero que fai unha cantiga de Santa María nunha macro-produción norteamericana? A resposta deuma hai anos, Paulina Ceremużyńska, musicóloga natural de Polonia, gran especialista na lírica medieval. Naquel primeiro encontro busquei a empatía cun comentario tópico (mais sincero): —Que lindo Paulina! Vires dende Polonia para estudar esta xoia da nosa literatura. A súa resposta foi definitiva: —Non te equivoques. Estou aquí porque son especialista en música medieval. E vós tedes o corpus máis importante. Se fose especialista en musica clásica, agora estaría en Viena. Conmoción intelectual, a esnaquizar a miña visión pequena sobre a nosa propia identidade. A lírica galega medieval é, probablemente, o tesouro máis importante da cultura de Galicia. É unha das manifestacións culturais máis valiosas e importantes da cultura europea. Así principia Que sexan cantadas. Un ensaio sobre a música esquecida, o estudo de Paulina que acompaña o seu disco E moiro-me d’amor (2006). E porque temos o maior corpus de música (e poesía) medieval de Europa, é normal que estas melodías soen en calquera produción que se refira a esa época. Comentoumo un gran amigo, o profesor Eduardo Rey Moure, hai pouco tristemente desaparecido. Durante o curso pasado desenvolveron, no IES Gregorio Fernández de Sarria, o proxecto: “Ponlle a orella!”, unha historia resumida da música galega. A peza que máis sorprendeu o alumnado foi a primeira: “Santa Maria, strela do dia”, a cantiga número 100. A clave: o contexto. Na pantalla “Apollo’s fire. The Cleveland Baroque Orquestra”, unha agrupación de Ohio (USA). Máis de trinta persoas no escenario a corear, en plena, apoteose, estes versos en galego medieval: Santa Maria, strela do dia, mostra-nos via pera Deus e nos guia. Unha experiencia que esfarela, ao momento, todos os tópicos sobre a proxección da nosa lingua polo mundo. Propoño pois este xogo (ou mellor dito, reclamo a túa axuda). Abre a percepción e busca a música medieval galega noutras superproducións de Hollywood. Estou certo que te sorprenderás.