O Brasil negro e cosmopolita de Gilberto Gil

O pasado 26 de xuño facía 80 anos Gilberto Gil, un dos artistas que a finais da década de 1960, xunto con colegas como Tom Zé, Maria Betanha, Gal Costa ou Caetano Veloso, revolucionaron a escena musical brasileira en plena ditadura musical. O Tropicalismo dábase a coñecer no mundo como unha tendencia musical moderna e cosmopolita mais que non renegaba da tradición: se cadra, esa é a única maneira de ser cosmopolita e moderno. Dentro do Tropicalismo conviven varias tendencias, desde as máis achegadas ao jazz, como a bossa nova, até o rock. O papel crucial de Gilberto Gil -nacido en Salvador de Bahia, o territorio brasileiro onde a influencia africana é máis evidente- naquel movemento foi o de integrar os sons negros, as diferentes lecturas e mestizaxes que se facían da negritude e da herdanza de África en América. E se, en xeral, a voz dos artistas adscritos ao movemento tiña unha forte compoñente política de protesta contra a sanguinaria ditadura patente no Brasil, a canción de Gil destacou como a que se opuña ao racismo da sociedade e a que avogaba pola defensa do medio natural. O disco colectivo Tropicalia ou Panis et Circensis sacudiu, en 1968, a sociedade brasileira coa súa mestura da contracultura do "flower power" californiano, a frescura vangardista do Swinging London e a tradición popular brasileira. Gilberto Gil, como o resto dos artistas que a ditadura sentía como unha ameaza, sufriu o cárcere, a censura e o exilio, mais aproveitou o seu involuntario desterro en Londres para contactar con outras músicas negras que tomaban as rúas da capital británica proxectándose desde alí ao resto do planeta: o reggae, particularmente, foi a grande influencia daqueles anos. De feito, anos mais tarde, a súa versión en portugués do "No woman, no cry" de Bob Marley constituíu o seu maior éxito de vendas. A súa carreira ía adquirindo cada vez un maior recoñecemento, ao tempo que o seu compromiso político medraba. Un camiño que o levou a aceptar o cargo de Ministro de Cultura do seu país en 2003, tras a chegada ao poder de Lula da Silva e o Partido dos Traballadores. Para celebrar os seus oitenta anos, a plataforma dixital Google Arts &amp; Culture decidiu dedicar unha retrospectiva dixital a Gilberto Gil na que o artista volcou 900 vídeos e gravacións dixitalizadas e 40.000 imaxes e documentos que dan conta de toda unha vida dedicada á música. Entre outras curiosidades, neste enorme arquivo pódese atopar o disco "perdido" que gravou nos Estados Unidos, en 1982, con cancións en inglés, que el mesmo decidiu non publicar. Segundo o informe de Google Arts &amp; Culture, a idea de ampliar a carreira de Gil no estranxeiro veu de André Midani, daquela presidente de Warner Music: pensou nun novo disco para o mercado norteamericano despois do proxecto de Gil con Sérgio Mendes, Nightingale, de 1979. "O disco é moi pop, ten un son moi fiel a aquela época, na que a música pop tropical estaba no seu apoxeo", lembrou Gil. A gravación desas cancións inclúe, entre outras cousas, o dueto con Roberta Flack na funky "Jump for Joy", e foi arquivada en Gege Produções sen que o álbum fose bautizado. Agora, case corenta anos despois, foi descuberto pola súa lista de cancións, e permítenos gozar desa combinación de arraigo na propia terra e vocación global. Cómpre non perdelo.