Bach para unha despedida. O testemuño de Oliver Sacks

O 19 febreiro de 2015 o neurólogo e escritor Oliver Sacks anunciaba nun artigo no NY Times, a xeito de carta de despedida, que padecía cancro de fígado e que a doenza estaba xa nunha fase terminal. No entanto, a serenidade e a gratitude pola vida que desprendían as súas palabras eran conmovedoras. Como se dun vello sabio estoico se tratar, Sacks asumía o seu estado irreversíbel, termando daquilo que foi dando un fondo sentido á súa vida: Non podo finxir que non teña medo. Pero o meu sentimento predominante é o de gratitude. Amei e fun amado; déronme moito e dei algo a cambio; lin, viaxei, pensei e escribín. Tiven un trato co mundo, a especial relación de escritores e lectores. Como sostén no limiar dunha das súas obras máis coñecidas, Musicophilia: Tales of Music and the Brain (2007), a inclinación dos homes cara á música xorde xa nesa altura, na infancia. O amor, a paixón polo coñecemento, pola escrita, polas viaxes. E pola música, porque esta e a Botánica foron, seguramente, as dúas grandes paixóns de Sacks ao longo da súa intensa vida. E no centro máis íntimo desa paixón musical, J.S.Bach, por quen Sacks manifestou sentir devoción desde que era un neno de apenas sete anos. Como sostén no limiar dunha das súas obras máis coñecidas, Musicophilia: Tales of Music and the Brain (2007), a inclinación dos homes cara á música xorde xa nesa altura, na infancia. Case todas as persoas poden percibir a música, os tons, o timbre, as pausas, etc…Segundo Sacks, integramos todos eses elementos e imos construíndo a música na nosa mente, empregando diferentes áreas do cerebro para esa tarefa. A este proceso, habería que engadirlle tamén as reaccións, fondas e intensas, de carácter emocional, perante unha manifestación musical determinada. No 2004 Sacks gravou un documental co nome de Musical Minds. Nel tentaba mostrar as reaccións do cerebro coa música, sendo o propio Sacks quen se someteu a unha proba (elaborada pola Universidade de Columbia), que certificaría se a súa predilección e paixón por Bach eran tan fortes como afirmaba. Colocóuselle nunha man un dispositivo para avaliar as súas emocións, mentres que un escáner rexistraba a actividade cerebral de Sacks durante o tempo que pasou na máquina de imaxes por resonancia magnética. Así, debía escoitar dúas pezas de música, unha da autoría de J.S.Bach e outra da de Beethoven. Os científicos escolleron fragmentos musicais con características semellantes: as dúas pezas eran obras corais e compartían un tempo parello. Cando se lle preguntou a Sacks acerca daquelas músicas, respondeu que a peza de Bach lle impactara, mentras que a de Beethoven o deixara, máis ou menos, como estaba. A análise confirmou eses sentimentos. A exploración do cerebro de Sacks mostrou que moitas das áreas do cerebro do autor se activaron durante a audición de Bach, especialmente a amígdala cerebral dereita, básica para o procesamento da emoción. Pola contra, ao explorar a resposta do cerebro de Sacks en relación a Beethoven, viuse que este aparecía escasamente iluminado. Así, con ese testemuño, o da fonda paixón por Bach, Sacks escribía a súa despedida, unha despedida que era na verdade unha proba de vida e de beleza.