Abe no Filloa, o círculo máxico do jazz de Galiza

Davide Salvado na voz, no saxo Xosé Miguélez. Abe Rábade levou -xoves 26 de outubro- o seu disco Botánica ao Filloa e a casa do jazz encheuse de bidueiras e follas de castiñeiro. Anos oitenta, furor da bohemia coruñenta. Nun soto da rúa Cega (e ademais estreita) comezaron a soar acordes de sétima. Primeira mocidade. Baixei eses chanzos cunha certa prevención. Entre tanta vehemencia punk, o jazz era, a priori, unha música aburrida e demasiado intelectual. Entón escoitei ese saxo salvaxe, Antonio Cal “Purriños”, a esfarelar os prexuízos todos. Nos seus dedos calquera estándar norteamericano axiña comezaba a berrar: Betanzos! Escapara cara a Brasil cun circo -creo- para non facer a mili. Cando marchou tocaba a batería. Volveu desde Londres, saxo en man, transformado nun mestre do bebop. Filloa, iniciación. Todo no jazz aquí aconteceu. Covo escuro -como reclama o xénero- fume de tabaco, mesas pequenas, público apertado, vasos de whisky. Acústica perfecta. E o diapasón da noite a repetir teimudo: Orzán, Orzán... Jazz do Orzán! No ano 2005 reencontreime co xénero. Á Radio Galega -o meu traballo de entón- comezou a chegar un tsumani de novas propostas. Eu realmente son un pescador de robalizas. Así principiou o baixista Kin García a entrevista sobre o seu disco O lobo morde a man. Sorpresa. Este jazz non cheiraba a alta noite e novela negra. Traía o arrecendo do mar de Noia. Axiña, desde a outra banda do Barbanza, máis vento da ría. En Tempos de cambio o saxofonista Roberto Somoza -por certo, discípulo declarado do gran Purriños- reencontrábase co cosmos da súa infancia: Rianxo. Aquí está nacendo algo novo, pensei. Talentos virtuosos, a inventar un verdadeiro jazz da natureza. Este detalle moi coñecido non é: Na fin dos cincuenta Uxío Novoneyra tecía versos courelaos en Casa Enrique (taberna coruñesa). Hai uns días Abe Rábade levou ao Filloa toda a Devesa da Rogueira. Abe era un neno cando abriu o local. Mais esta é a súa casa. Porque esta é a casa do jazz. Nas paredes, a pátina de corenta anos de boa música. Piano, o saxo (de fondas raigañas gaiteiras) de Xosé Miguélez e a incorporación ao xénero dun novo instrumento: a voz de Davide Salvado. Aínda non improvisa, todo chegará. Abe fixo que a arte de Davide saíse da súa zona de confort, as cantigas tradicionais, para levala cara a un novo universo: as súas melodías. Porque, un detalle importante, Botánica non é un disco de fusión. É jazz en estado puro. Rábade coa súa linguaxe natural -insisto, o jazz- crea música galega (e, polo tanto, absolutamente universal). Así me escribiu na dedicatoria do disco: Grazas por apoiar a música do país. Esa noite ás veces botei as mans as meixelas. Coidaba que o vento me batera contra a frente e os beizos cunhas follas de abedoeira. Palabras que non son miñas, mais describen en plenitude o que tal sentín. Escribiullas Otero Pedrayo a Manuel María tras ler os versos de Terra Chá. Faia, freixo, herba alta...Son da natureza que medra, morre e volta a xermolar. Abe Rábade entrou no Filloa e pechou o círculo máxico do jazz de Galiza.