Os ángulos cegos

Cunha obra que tocou tamén os paus da poesía e da literatura infantil e xuvenil, pode que a escrita dramática sexa o foco principal de Paula Carballeira, unha autora que garda unha longa relación co teatro vivo, tanto como actriz como a través do territorio próximo do contacontos. As alumnas é, nese sentido, unha peza máis clásica do que a autora ten acostumado ao seu público, pode que polo contexto que marca a súa creación, a convite da cooperativa Culturactiva. Porén, non deixa de ser unha magnífica oportunidade de comprobar a versatilidade que a autora é capaz de ofrecer. As alumnas / Paula Carballeira / Galaxia / 2022 / 100 páxinas / 11,50 euros Estamos ante unha obra que fala dos ángulos cegos da historia. Somos especialmente conscientes do drama que supuxo a derrota republicana en termos de execucións e exilios, pero hai unha parte da historia da represión que segue a ser menos coñecida. O retroceso do sistema educativo e dos dereitos das mulleres convertían o Estado español nunha inmensa gaiola. As mesmas persoas que gozaran de conquistas como o acceso á educación, o dereito a voto ou o divorcio nos anos trinta, pasaron a vivir nun réxime que rozaba o teocrático e que as facía depender para todo da aprobación dos seus maridos. As alumnas bota unha ollada descarnada a esta memoria dolorosa do terreo perdido e faino a través do encontro imaxinado entre Elvira Fontao e Rosa Lires, dúas antigas alumnas da pedagoga María Barbeito, tras atoparse no enterro desta. Paula Carballeira rescata así unha figura enormemente simbólica e capaz de resumir ben unha parte desta represión menos evidente. María Barbeito, unha das voces máis innovadoras da pedagoxía do pasado século, era apartada da docencia e fozada a xubilarse xa durante a guerra. O recordo destas antigas discípulas lévanos a redimensionala, aínda que a súa participación como personaxe só se mova nese plano de símbolo dun pasado perdido. As protagonistas son precisamente Elvira e Rosa, na súa perspectiva de mulleres novas que puideron chegar a entrever o destello de luz dun futuro distinto antes de quedar atrapadas na negrura dese ángulo cego. Elementos como a falta de autonomía persoal, a sexualidade, unha pedagoxía orientada a facer das nenas futuras amas de casa, ou ese mesmo fogar como unha cadea sen escapatoria son algúns dos elementos que as protagonistas reconstrúen entre a lembranza dun tempo feliz e a frustración das cousas que non puideron ser. Unha peza equilibrada e ben escrita que serve para gañar consciencia e artellar o punto de vista do que está por vir. Paula Carballeira: "Para cuestionarse a vida, para saber de onde vimos, é moi importante a memoria histórica"