A ofensa de escribir

Branca Vilela atravesa varios sistemas culturais e linguas na súa obra, mais asenta os pés preferentemente na literatura galega, como amosa nos últimos libros. Isto percíbese na construción do imaxinario poético, moi atado á nosa tradición pero con referencias norteamericanas, neste caso perceptibles nos espazos do medo. O telúrico galego mestúrase co terror máis cinematográfico, mesmo cun arrecendo a Allan Poi, para tratar un tema que poucas veces se poñía no centro dos espantos, por moi atroz que resulte: o maltrato ás mulleres. Pesadelo da creación / Branca Vilela / Medulia / 2022 / 12 euros / 46 páxinas Tamén na lírica é posible achegarse ao tema desde diferentes perspectivas. De feito faise, moitas veces acentuando a denuncia. Aquí prevalece a descrición subxectiva dun lugar de reclusión e violencia vertida a través dunha sorte de monólogo. Unha descrición dura e física, feita desde as feridas abertas no corpo que afectan á linguaxe, experiencia tamén corporal: "cada consoante de cemento / polas cordas vogais formigonadas". As palabras rabuñan co seu son, mais tamén coa responsabilidade de expresar o que ocorre. A formulación lingüística que constrúe o pensamento parte do calvario e ten que ser fiel a el para que funcione a mensaxe. Por iso a tensión entre o desexo de esquecer e o de lembrar convértese en maldición. Non é posible pasar páxina sen ter consciencia do vivido para acertar cos novos rumbos. Esta contradición e o tremendismo, non só emocional, remite á Rosalía máis gótica, á máis xusticeira e á máis consciente do que supón o oficio de escribir cando se é muller. Escribir como resistencia, como evasión e como necesidade. Como aproximación a un tipo de clausura e paixón, experimentada de maneira carnal e próxima ao sexo, que só pode espertar os celos de quen non quere ser compartido, de quen non entende de sacerdocios gozosos que exclúen ao que quere ser amado de maneira única: "Unha man peluda / baixa as bragas / da lúa minguante / eclípsase o poema / entre nubes de opio". De novo a literatura como produción, de aí que se cite o parto frecuentemente, incompatible para o patriarcado coa reprodución: "deixeite farta / de que aldraxaras cada intre / que facía o amor cos meus acrósticos". Mais non é a única discordancia. O encerro monacal e as alusións relixiosas como sostén da fe ao carón da presenza máis crúa do sexo, o contraste entre transgresión e pulo vital ou a convivencia dos ataques coa loita pola liberdade encárnanse en imaxes potentes e efectivas que levantan a voz que di: "Quero ser poeta! Berro. / Quero ser poeta!! Repítoche".