A obra inconclusa

Sería un reto e, en certa medida, tamén innecesario resumir a carreira de Candido Pazó, un dos valores máis lonxevos e sólidos do teatro galego e tamén un deses autores que son publicados sen o concurso excepcional dun premio e mesmo coa obra xa representada nos teatros. E o caso deste Fillos do Sol, peza que foi estreada hai catro anos pero da que sempre é unha boa nova saber que tamén queda fixada en forma de libro, ao alcance desa parte do público que sabe que o teatro tamén pode lerse e como referencia perdurábel para o estudo. Fillos do sol / Candido Pazó / Galaxia / 2021 / 112 páxinas / 11,75 euros Esta "Elucubración escénica nun acto e nun epílogo" supón un dobre exercicio de mestría: por unha parte pola aplicación da fantasía á vida dun mito das letras galegas, venerado e tamén polémico, como é Eduardo Pondal, figura principal da trama. En segundo lugar, pola capacidade de crear unha peza que se sostén con tres personaxes, dos que dous deles son ademais o mesmo protagonista desdobrado no tempo: Eduardo Pondal e un Don Eduardo que no final da súa vida, fala co fantasma da súa mocidade. A terceira voz é a de Rosa, traballadora da pensión na que o bardo pasou os seus últimos días e áncora case única do poeta cun presente no que o sentimento galeguista comeza a espertar con forza. Con este simple esquema, encerrado ademais no espazo único dun cuarto de pousada, Candido Pazó é capaz de tocar moitas máis cuestións das que parece. A característica de obra nunca rematada d'Os Eoas, a grande epopea sobre o descubrimento de América que o poeta nunca entregou, ondea por riba de toda a trama e tamén se nos anuncia no título. É unha pugna que enfronta ao vello Pondal co novo, unha falla da que se responsabilizan mutuamente, e onde entran en xogo a ansia pola perfección e o papel da poesía como traballo extenuante, moitas veces ingrato. Pero tamén serve o contrapunto de Rosa, capaz de darlle ao autor un reflexo do valor que ten o seu traballo e de como os seus versos son cantados por uns galegos que descobren o valor da súa propia lingua na emigración. É certo que Fillos do sol é unha peza crepuscular e deixa de lado á mantenta os aspectos máis discutidos aínda hoxe da figura pondaliana. Tamén pasa por alto algúns dos datos máis popularmente repetidos sobre a morte do bardo. Con todo, ten o acerto de enfrontar eses dous Eduardos que, desde a mesma iconografía, habitan na cultura galega. Tamén de deixarnos asomar á fantasía do final dun poeta que cambiou para sempre a nosa propia percepción como pobo.