A familia corvidae

Cría que non me gustaba o corvo. Porén, esta mañá na neve! Matsuo Basho E stando na Aira, un tempo despois de desfacérense das tres vacas que lle quedaban, o Jaime díxolle á súa filla Olga: “mira ises catro corvos, son agora toda a facenda que nos queda”. Hai nas palabras do labrego de Vilarmao un sentimento de comunidade cara a eses veciños emplumados de cor negra que nos acompañan ao longo de todo o país. E non houbo, no comentario, nin odio nin desprezo cara ás aves máis grandes da orde das paseriformes, os córvidos, e ás que tantas veces refráns e lendas asocian ao mal agoiro. A familia Corvidae na Galiza está formada por seis especies sedentarias e unha sétima, o corvo cincento (Corvus cornix), rareza da que apenas existen algunhas observacións. O corvo (Corvus corax), o de maior tamaño, e a gralla de pico vermello (Pyrrhocorax pyrrhocorax) habitan penedías e cantís da costa e interior de todo o país e están ben distribuídas sen ser abundantes. O corvelo (Corvus corone), de cor negra, e a pega (Pica pica), branca e negra con irisacións, son as dúas especies máis abondosas e ocupan practicamente toda Galiza, incluídas vilas e cidades. A choia (Corvus monedula), noutro tempo abundante, está relegada hoxe en día a unhas poucas comarcas agrarias e outras tantas cidades do noso país. Por último, o máis diferente, o menos escuro e máis esquivo, é o gaio ou pega marza, que semella decidiu afastarse dos humanos para refuxiarse no mesto do bosque. Se tivésemos que destacar unha característica dos córvidos, sería a súa intelixencia. Na cultura galega hai fábulas nas que se resalta esta peculiaridade, e na Antigüidade hai lendas que narran como os corvos eran venerados polos adiviños até o punto de comeren o seu corazón para adquirir a súa sabedoría. Conta Plinio o Vello o caso dun corvo que, criado dende polo por un zapateiro, aprendeu a falar e acudía á tribuna dos oradores saudando a Tiberio e a outros sabios. O aprecio que lle tiñan era tal que o veciño que matou o corvo sabio foi condenado e executado. Mentres, levouse a cabo un multitudinario e espléndido cortexo fúnebre para despedir a querida ave rimbaudiana. Certamente, moitos dos contos e particularidades asociadas aos córvidos poderían parecer pura fantasía, pero outras están de plena actualidade. Como aqueloutra historia, tamén de Plinio o Vello, na que un corvo, levado pola sede, se puxo a encher unha furna funeraria de pedra para que subise o nivel da auga e poder beber. O conto pliniano levado a un laboratorio e convertido nun experimento científico demostrou a destreza dos corvos para conseguir un obxectivo desenvolvendo procesos mentais complexos ou mesmo empregando ferramentas. Na alquimia, a Nigredo designa a primeira fase da transmutación da materia. A beleza primeira do negror absoluto á que o corvo non renuncia, coma na copla popular: O corvo leveino ao río,/ levei o corvo a lavar/ o corvo, como era negro/ el non quixo branquear.

A familia corvidae

A torcaza toma a urbe

Aves de verbas feiticeiras

Forma de paxaro

Durmir xuntos

Pita con nena

Volver ao sur

Para que serve unha pluma?

Cuncas de raíces, mofos e plumas