As forzas progresistas fanse coa vitoria no Ecuador e Guatemala

Con máis de 20 puntos de diferenza con respecto a Sandra Torres, da Unidade Nacional da Esperanza (UNE), o candidato progresista, Bernardo Arévalo, do Movemento Semente, foi elixido o domingo como novo presidente de Guatemala, segundo confirmaron os resultados preliminares divulgados na madrugada da segunda feira. Se finalmente é investido, Arévalo converterase no terceiro líder progresista moderado de Guatemala desde que os Estados Unidos invadiron o país e derrocaron nun golpe de Estado Jacobo Árbenz en 1954, e 79 anos despois de que o seu proxenitor e predecesor de Árbenz, Juan José Arévalo, definido por si propio como socialista espiritual, fora elixido como mandatario. Após unha campaña marcada pola persecución contra Arévalo e a súa formación por parte da Xustiza, controlada polas elites conservadoras, que se desatou ao coñecerse o seu acceso á segunda volta electoral nas votacións do 25 de xuño, pouco despois de facerse pública a súa vitoria co 58% dos sufraxios por 37% de Torres sucedéronse os parabéns por parte de México, Venezuela, Honduras, o Brasil, a Arxentina ou a Organización dos Estados Americanos. Incluso a principal patronal do país, o Comité Coordinador de Asociacións Agrícolas, Comerciais, Industriais e Financeiras (Cacif), aprestouse a recoñecer a vitoria do Movemento Semente, algo que tamén fixo o presidente do país, Alejandro Giammattei, acusado de formar parte da persecución contra Arévalo para forzar a permanencia de forzas próximas ás elites na Presidencia. Aínda así, a UNE, a candidatura que se identificaba coa continuidade dos Executivos conservadores e de extrema dereita, profundou no temor de que se intensifiquen as tentativas para evitar que Arévalo sexa investido ao negarse a admitir a derrota, nun comunicado no que afirma que fixará “unha postura definitiva cando se esclarezan os resultados con total transparencia”. Antes, a formación suspendera a conferencia de prensa convocada para avaliar os datos electorais. En todo caso, “é probábel que o pacto gobernante continúe apuntando cara aos funcionarios electorais e ao partido Semente de Arévalo con investigacións antes do cambio de Goberno en xaneiro”, salientou Risa Grais-Targow, da consultora Eurasia Group, a Reuters. Entrementres, o director en Guatemala do Instituto Nacional Democrático, Eduardo Núñez, corrobora a AP esta apreciación, cualificando como “probábel” que se produzan “accións oficiais que busquen modificar dunha ou doutra forma” o resultado das urnas, e, amais da reacción inmediata da UNE, fixou como momentos chave o 31 de outubro, cando finaliza oficialmente o proceso electoral, acabando coa protección legal de Semente ante a suspensión da formación, buscada pola Fiscalía, e o 14 de xaneiro de 2024, cando remata oficialmente o mandato de Giammattei. Sobre esta cuestión, Arévalo sostivo que agarda que a ampla marxe da súa vitoria acabe cos intentos de impedir a súa investidura, remarcando que “o pobo falou contundentemente, se non que vaian preguntar a quen está fóra”, en alusión ás celebracións espontáneas dos seus seguidores en Cidade de Guatemala. O presidente electo proclamou no seu discurso que “esta vitoria é do pobo e, agora unidos, como pobo, loitaremos contra a corrupción”, logo de converterse no candidato máis votado da historia de Guatemala a pesar dunha abstención de 55%. O Ecuador Ao sur, no Ecuador, os resultados das eleccións lexislativas e da primeira volta das presidenciais deixaron a progresista Revolución Cidadá (RC) -do ex presidente Rafael Correa- como a principal forza política do país, ao facerse con case 40% dos votos para a Asemblea Nacional e colocar a súa candidata á Presidencia, Luisa González, á cabeza da disputa con 33% dos sufraxios. Ao non alcanzar 40% -con 10 puntos de diferenza coa segunda posición-, o 15 de outubro desenvolverase unha segunda volta, na que González se enfrontará a Daniel Noboa, que se presenta nunha coalición conformada por Mover e Pobo, Igualdade e Democracia. Estas dúas formacións autoproclámanse como progresistas, mais proveñen da órbita de Lenín Moreno, presidente ecuatoriano entre 2017 e 2021 tras ser elixido co apoio de Correa e que virou a posicións conservadoras ao longo do seu mandato. O propio Noboa negou representar os conservadores, corrente á que pertence o actual presidente, Guillermo Lasso, e aseverou que o seu voto é progresista. Porén, medios como France24 cualifícano como conservador, algo coherente coas principais propostas de Noboa, como exencións tributarias a empresas ou “militarizar os portos e fronteiras do país” como solución ao auxe da violencia no Ecuador. Nesa liña, Reuters destácao como un “herdeiro bananeiro”, en alusión aos negocios do seu pai, Álvaro Noboa, unha das persoas máis ricas do Ecuador, que perdeu nas presidenciais de 2006 contra Correa. O certo é que a presenza de Noboa na segunda volta é unha sorpresa, pois non estaba entre os catro candidatos aos que as enquisas outorgaban posibilidades. Con 93% escrutado, logrou 24% dos votos, seguido por Christian Zurita (substituto de Fernando Villavicencio, asasinado na campaña) con 16,5% e Jan Topic con 15%, a unha distancia importante do resto de candidaturas. Na Asemblea Nacional, con máis de 90% recontado, detrás de RC aparece a alianza entre o Movemento Constrúe e Xente Boa, que postulou Zurita, con 21% dos votos, unha coalición cuxa ruptura xa foi anunciada ao facerse públicos os primeiros resultados. En terceiro lugar ficaron as formacións que propuxeron Noboa á Presidencia con 15% e en cuarto o Partido Social Cristián que sostivo a candidatura de Topic. Vetada a explotación de petróleo no Yasuní A poboación ecuatoriana votou maioritariamente a favor nos dous referendos paralelos aos comicios, co que será prohibida a explotación de petróleo no parque nacional Yasuní, unha das zonas do mundo con maior biodiversidade, e todo tipo de minaría na área do Chocó Andino. Durante as votacións, até 70% das e dos ecuatorianos en Europa non puideron participar por problemas no sistema telemático para emitir o sufraxio, denunciou a coordinadora no continente de RC, que exixiu repetir as eleccións por este motivo en Europa, Asia e Oceanía.