Un ISIS xa debilitado e apenas sen territorios volve pór Europa no punto de mira: que sabemos da organización terrorista?

Alexander Bortnikov, director do Servizo Federal de Seguridade de Rusia, acusou a terza feira Ucraína de encargarse do adestramento de terroristas en Asia Occidental, e citou “información operativa preliminar” que sinala que “os estaban a agardar alí”, en alusión aos autores materiais do atentado contra unha sala de concertos na rexión de Moscova a pasada semana, reclamado polo Estado Islámico (ISIS), e no que morreron 139 persoas. O presidente ruso, Vladimir Putin, confirmou que os atacantes eran “islamistas radicais, contra cuxa ideoloxía loita o propio mundo islámico desde hai séculos”, mais incidindo na relación de Kíiv co ataque, no que Bortnikov considerou que tamén estiveron vinculados os Estados Unidos e o Reino Unido. O certo é que o atentado foi o máis mortífero do ISIS ou das súas pólas e grupos asociados desde 2021, cando atacaron o aeroporto internacional de Kabul, capital de Afganistán, durante a apresurada saída das tropas estadounidenses do país, que se mantiveran após invadilo dúas décadas antes. O de Moscova foi ademais o primeiro ataque do ISIS en territorio ruso desde finais de 2018. O grupo terrorista fíxose coñecido após lanzar en xuño de 2014 unha ofensiva no noroeste do Iraq. O día 10 xa controlaban Mosul, a cidade máis importante da zona, e a finais de mes as autoridades de Bagdad perderan o control das fronteiras con Siria e con Xordania ante a retirada dos seus soldados. Perante o avance dos xihadistas, o Goberno do Iraq pediu aos Estados Unidos que bombardearan os terroristas que se dirixían a Erbil, a capital kurda no Estado iraquí, o que motivou unha nova despregadura de tropas estadounidenses -co apoio doutros Estados, principalmente occidentais- que se mantén, tras saír do Iraq en 2011 após case un década de ocupación. ISIS reivindica o atentado en Moscova que deixou decenas de persoas asasinadas e máis de 100 feridas A maior resistencia ofrecida polos peshmergas, combatentes kurdas e kurdos, levou a Axencia Central de Intelixencia estadounidense (CIA) a comezar a armar sen pasar por Bagdad ás forzas kurdas, nunha colaboración que se estendeu a Siria e que permitiu a instalación de bases militares dos Estados Unidos no país. Despois da ofensiva no Iraq, onde foi derrotado a finais de 2017, o ISIS lanzouse cara a Siria, atacando instalacións gobernamentais logo de derrotar outras forzas xihadistas vinculadas con Al Qaeda e armadas por Washington que loitaban con outros grupos armados opositores contra o Executivo sirio de Bashar al Assad desde 2011. En setembro de 2015, o ISIS controlaba arredor da metade do territorio sirio, fixando a capital do seu autoproclamado califato en Raqqa. Nese contexto, o último día de setembro as Forzas Armadas rusas iniciaron unha operación militar aérea contra o grupo xihadista após demandalo al Assad. Tamén Irán despregou soldados para apoiar a operación, á que tamén se sumou a libanesa Hezbolá. A finais de 2017 Moscova ratificou que reduciría o seu continxente ao liberarse todos os territorios do ISIS, que perdeu de forma definitiva a última área que controlaba en 2019 da man da resistencia kurda. O certo é que no marco da loita contra o ISIS, os Estados Unidos tamén bombardearon o Exército sirio, canda Rusia e os kurdos os principais adversarios do grupo, á vez que Washington acusa Moscova de atacar a oposición siria. Degradación do ISIS A finais de 2014, o ISIS chegou a controlar máis de 100.000 quilómetros cadrados, unha extensión superior á do territorio portugués, na súa maioría no Iraq e Siria, mais -unido aos avances das súas filiais e aliados- tamén en áreas de Afganistán, Líbano, Libia, Exipto ou Nixeria, antes de dirixirse a Mozambique ou Malí. As últimas áreas cun control consolidado do ISIS ou as súas pólas están nestes tres últimos Estados. De cando a guerra en Siria saltou a París A estratexia do grupo de promover alianzas en África e a expansión de Al Qaeda tamén desataron a chegada de soldados franceses ao Sahel co gallo de loitar contra o terrorismo, nunha operación que tras fracasar deu inicio ao afastamento dos lazos entre París e as antigas colonias. Así e todo, a súa derrota no Iraq e Siria supuxo unha redución da cifra de atentados terroristas perpetrados polo ISIS, a meirande parte contra Estados nos que a maioría da poboación é musulmá, mais tamén contra Europa. A animadversión do ISIS con Rusia tamén responde ao conflito interno en Chechenia, de maioría musulmá, e á intervención da Unión Soviética en Afganistán, pedida polo Goberno socialista dese país. Ao tempo, no caso do Irán -atacado en xaneiro polo ISIS- o choque está marcado polo carácter sunnita do ISIS, en contraposición á poboación xiíta, maioritaria no territorio iraniano. Tamén está enfrontado aos talibán, tamén sunitas mais que rexeitan compartir o seu control de Afganistán. Entre os inimigos declarados do Estado Islámico tamén están os Estados Unidos e Israel. Unha das filiais do ISIS, a de Khorasan (ISIS-K), e que opera principalmente en Afganistán, tamén puxo no punto de mira a China, admitindo recrutamentos de terroristas no seu territorio, no que Beijing sostén que desenvolve unha loita anti terrorista en Xinjiang, na fronteira con Kabul. Esta facción, que ten Turquía como centro loxístico das súas operacións, foi responsabilizada por Washington do ataque en Moscova, que tería lanzado logo de reunir combatentes de Asia Central -onde se localiza Taxiquistán, orixe dos autores materiais do atentado- e o Cáucaso. Nese sentido, un alto funcionario da Intelixencia occidental asegurou a The New York Times que conta con células dormentes en Europa, o que podería dar pé a novos ataques. Unha historia de Afganistán a Siria pasando pola guerra civil en Libia Estados de África e Asia foron as principais zonas de operacións do ISIS. A organización primixenia do Estado Islámico colaborou nos primeiros tempos con Al Qaeda, un grupo fundado por xihadistas adestrados polos Estados Unidos para loitar contra o Goberno socialista de Afganistán, antes de separarse. En Libia, que leva sumida máis dunha década nunha guerra civil que estoupou co asasinato de Muamar al Gadafi e cos bombardeos da Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN) para acabar co seu Goberno, chegaron a facerse con Sirte. ISIS ataca Afganistán e Siria durante o final do Ramadán Dese país proviñan os primeiros xihadistas estranxeiros que foron enviados a Siria, amais de utilizalo como o primeiro país africano no que logrou implantarse con éxito. Unha década despois da súa expansión por África e a pesar do seu reducido control territorial, o mando do ISIS “mantén a súa autoridade sobre as filiais africanas e cultiva un interese constante por África, agora epicentro da actividade xihadista no mundo”, explica Wassim Nasr, autor do libro Estado Islámico, un feito consumado. O ex editor da revista Time Fareed Zakaria explicou o apoxeo das forzas xihadistas como unha reacción ás intervencións militares estadounidenses na zona, algo que confirmou un estudo de Robert Pape e James Feldman, que indicaron que os atentados lanzados polo ISIS no comezo do seu ataque contra Siria e o Iraq foron cometidos principalmente por xihadistas inspirados na invasión estadounidense do Iraq. Ademais, ex integrantes do ISIS acusaron membros da OTAN de apoialo (Turquía) e financialo (Estados Unidos), e tropas rusas atoparon nas súas mans armas israelís e estadounidenses.