Fanse 20 anos da invasión do Iraq mentres o país trata de superar os efectos da guerra

Un día coma hoxe hai 20 anos, os daquela líderes dos Estados Unidos, George W. Bush; o Reino Unido, Tony Blair; Portugal, José Manuel Durão Barroso, e o Estado español, José María Aznar, reuníronse no arquipélago portugués das Azores para lanzar un ultimato ao presidente iraquí, Saddam Hussein. Na madrugada do 19 ao 20 de marzo de 2003 os bombardeos deron inicio á invasión do país impulsada por Washington co apoio de países como Australia, Polonia, Italia ou Dinamarca. Dúas décadas despois do que constituíu unha violación do dereito internacional, non aceptada polo Consello de Seguridade da Organización das Nacións Unidas (ONU) nin xustificábel pola lexítima defensa ao non se producir ningún ataque iraquí a eses países, o Estado árabe continúa tratando de recuperarse da invasión no medio da inestabilidade política e dunha violencia que non volveu remitir. Só o pasado mes de febreiro 52 civís morreron tiroteados ou vítimas de atentados con bombas. Ao tempo, Amnistía Internacional láiase de que as execucións extraxudiciais e as desaparicións forzosas son correntes no país, así como a persecución das persoas críticas co poder. A violencia machista aumentou e os grupos armados seguen a operar a pesar da vitoria sobre o Estado Islámico, que chegou a controlar en 2014 cidades como Faluya ou Mosul combatendo contra unha forza superior, pero no marco da deterioración das forzas de seguridade no país após a invasión. Armas de destrución masiva Se algo ficou claro nestes 20 anos é que o argumento reiterado polos invasores, que o país contaba con armas de destrución masiva e os vínculos de Hussein con Al Qaeda, eran apenas unha escusa. “Xa tomaran a decisión e só buscaban razóns. Non é que as decisións se basearan na Intelixencia, manipulaban a Intelixencia para xustificar o que decidiran”, destaca Stephen Walt, profesor de Relacións Internacionais da Universidade de Harvard. Como explicou o ex presidente da Reserva Federal dos Estados Unidos, Alan Greenspan, o único motivo era controlar as reservas de petróleo do país, vetadas desde 1973 ás empresas enerxéticas occidentais, e evitar que actores como a Unión Europea, a China ou a India accederan a elas. A invasión permitiu que empresas como ExxonMobil, BP ou Shell acapararan o control das explotacións petrolíferas, todo nun proceso “falto de transparencia e claridade no que se refire ás cuestións legais”, corrobora o economista Abulhau Yayha Zallum. Ademais, os permisos foron asinados sen a aprobación do lexislativo ou referendo, nun país oposto á privatización dos seus recursos, incidiu a analista do sector Antonia Juhasz, que recalca que os contratos foron redactados “nuns termos extraordinariamente lucrativos” para estas empresas. En todo caso, os datos do Banco Mundial reflicten como o desemprego duplicouse con respecto ás cifras previas antes da invasión, en paralelo a unha caída do investimento estranxeiro no país. No que atinxe ás supostas armas de destrución masiva, en setembro de 2004, un informe estadounidense recoñecía que non existían, mais defendendo que Hussein quería recuperalas ao erguerse as sancións impostas contra o país. O autor do documento, Charles Duelfer, insistiu onte neste último punto, despois de constatar o uso de armas químicas por parte de Bagdad na guerra entre 1980 e 1988 con Irán. Naquel conflito, os estadounidenses apoiaron o Iraq apelando á suposta expansión do fundamentalismo islámico de imporse Teherán, polo que avalaron o seu uso mentres colaboraban activamente con Bagdad, como confirmou Rick Francona, agregado militar de Washington en Bagdad neses anos a Foreign Policy. “Os iraquís nunca nos dixeron que se propoñían utilizar gas paralizante, non tiñan que facelo, xa o sabíamos”, indicou. Unha recompilación das distintas estimacións de vítimas mortais pola invasión do Iraq de DW revela que entre 200.000 e un millón de persoas morreron na guerra. Malia as case 30.000 bombas lanzadas polos invasores no pouco máis dun mes que duraron os combates principais, o Estado xa estaba nunha situación difícil por mor das sancións da ONU con posterioridade á guerra do Golfo entre 1990 e 1991, cando fora atacado por unha coalición encabezada polos Estados Unidos en resposta á tentativa de invasión iraquí de Kuwait. Esas sancións provocaron a morte de 560.000 nenas e nenos iraquís, informou a entidade da ONU para a Alimentación e a Agricultura, FAO. A ex secretaria de Estado estadounidense, Madeleine Albright, unha das responsábeis da agresión a Iugoslavia poucos anos antes, sostivo ao ser cuestionada por estes datos que “é unha decisión moi dura, pero pensamos que o prezo paga a pena”. Ningún tribunal internacional xulgou os crimes cometidos durante a guerra, ou a Hussein, executado en 2006 tras a decisión dun tribunal iraquí impulsado polos Estados Unidos. Masivas violacións na guerra non foron xulgadas Unha vez finalizada a guerra, paulatinamente foron transcendendo múltiples casos de violacións aos dereitos humanos por parte das tropas estadounidenses. Grazas ao xornalista Seymour Hersh foron descubertas as torturas na prisión de Abu Ghraib, onde se obrigou os presos espidos a amontoarse ou masturbarse mentres se lles gravaba, amais de violalos, todo isto baixo a responsabilidade das institucións estadounidenses e da empresa de mercenarios Blackwater, que se encargou de parte das operacións militares, nunha conduta sistemática de torturas por parte de Washington, revelou The Guardian. Logo fixéronse públicos asasinatos indiscriminados de civís como os de Hadhita ou a praza Nisur de Bagdad, baixo a responsabilidade dos mercenarios ou do Exército estadounidense, moitos deles froito de WikiLeaks e Julian Assange, que agarda ser extraditado aos Estados Unidos por este motivo. Ningún alto cargo foi condenado por estes casos, un extremo que só afectou un número mínimo de soldados nos tribunais estadounidenses, e boa parte deles acabaron sendo indultados. Tampouco se produciron condenas polo asasinato do xornalista galego José Couso, morto nun ataque estadounidense contra o hotel no que se aloxaba a prensa internacional.