José Luis García Pando: "A principal fortaleza dos viños galegos é a súa calidade"

Valdeorras é unha terra coñecida pola súa produción vitivinícola de gran calidade. Actualmente, o labor nas viñas valdeorresas organízase a través do Consello Regulador da Denominación de Orixe (D.O.) que vostede preside. Cal é a situación actual en termos de produción na D.O.? O ano pasado producimos algo máis de sete millóns de quilos de uvas en 1.300 hectáreas aproximadas que temos inscritas no Consello Regulador. Este ano esperamos seguir esa senda e até aumentar un pouco a produción, que é algo en que toda a Denominación está a traballar. Estamos a medrar en número de hectáreas, sobre todo de godello, que é a nosa variedade máis comercializada. —Podemos dicir, por tanto, que é unha situación positiva? Si, a evolución dos últimos dez anos é moi positiva, con fundamentos sólidos no crecemento. Iso axudou moito a que viñesen colleitas moi boas, excepto un par de anos por pedradas e xeadas. Tamén é moi positivo que sempre que temos unha produción decente, somos quen de comercializar practicamente a totalidade do viño. —Eses problemas coa pedrada e coa xeada afectaron só a D.O. de Valdeorras ou tamén afectaron outras denominacións? Só nos afectou a nós. Hai outros problemas como o mildio que tamén afectan outras zonas pero os problemas de xeadas de hai uns anos afectaron principalmente aquí. Tivemos dous anos en que nin sequera chegamos aos cinco millóns de quilos e iso foi un problema importante. —Vostede foi reelecto como presidente do Consello Regulador da D.O. de Valdeorras. Que supuxo iso para vostede? En primeiro lugar supón moita responsabilidade. Os membros que forman parte do Consello Regulador decidiron que eu continuase como presidente para o seguinte mandato, sendo que xa tiña experiencia nese posto. É un posto en que hai que ter en conta moitas e diversas cuestións, tomar decisións día a día e intentar cometer o menor número de erros posíbeis. Eu considero que máis que ter grandes acertos, é preferíbel non ter grandes erros. —En Valdeorras houbo unha mudanza de moitas fincas a plantacións monovarietais. A que se debe esta mudanza? Esta mudanza responde a que o traballo nunha finca monovarietal é moito máis fácil en termos xerais. Axuda sobre todo á mecanización que é algo inevitábel hoxe en día. Cada vez hai menos xente que traballe neste sector, así que se revela necesario mecanizar procesos para atender máis superficie con menos xente a traballala. Ademais diso, o godello ten cada vez mellor acollida así que tivemos que aumentar a produción en moitas fincas que acabaron por converterse en monovarietais. Ademais, as vendimas son diferentes dependendo de cada variedade de uva, polo que ter fincas cun só tipo de uva axiliza o proceso da vendima. —Mencionaba que cada vez hai menos xente para traballar. Ve posíbel que haxa unha remuda xeracional no sector do viño? En canto a propietarios de viñedos si que vexo que hai unha remuda xeracional, ao mellor non todo o que faría falta, pero si que hai remuda. Onde non existe ese cambio xeracional é á hora de traballar as viñas. Creo que estamos nun camiño que non ten volta atrás, vai haber unha cantidade moi limitada de xente que traballe neste sector se non buscamos alternativas. Para as vendimas xa estamos precisando traer xente de fóra para traballar durante esas épocas. —Este problema é xeral no sector en toda a Galiza ou só na D.O. de Valdeorras? É un problema non só en toda a Galiza senón en todo o Estado. O que acontece é que noutros territorios teñen a posibilidade de utilizar máquinas enormes para as vendimas. Na Galiza non hai practicamente ningún sitio en que puidesen entrar esas máquinas. —Cóntenos acerca da historia vitivinícola na zona de Valdeorras. A actividade vitivinícola leva sendo unha parte fundamental da economía da zona desde tempos inmemoriais. De feito, até non hai moito tempo, o único diñeiro que entraba en moitas casas era o que procedía da venda de viño. Antes, cada persoa ou cada familia facía o seu viño nas súas casas, nas súas adegas e vendían o viño sobre todo en zonas como Ourense ou A Coruña. Todo iso comezou a cambiar cando se empezou a embotellar o viño e coas cooperativas que se formaron no Barco ou en Larouco. A pesar de que aínda entón se vendía moito viño a granel, comezou a mudar a forma de comercializalo aos poucos. O punto de inflexión foi nos anos setenta coa recuperación da variedade godello que estaba practicamente desaparecida. Aínda hoxe estamos producindo cada vez máis godello, mais foi nos setenta que se comezou a percibir que se podían elaborar viños de calidade a un bo prezo sen ningún tipo de problema no mercado. Despois, en tintos tamén recuperamos a uva mencía, que foi algo moi positivo e interesante para a D.O. —Acerca do propio territorio, o clima da zona de Valdeorras ten influencia na produción, non si? Evidentemente. Hai tres factores principais na produción de viño que son o clima, o solo e as variedades de uva. Cada variedade de uva ten que estar adaptada ao solo e ao clima de cada territorio. Aquí o godello adáptase de maneira excelente a todas as condicións climatolóxicas, algo que axuda moito a mellorar a calidade do produto final. —Fala de calidade do produto. Os viños de Valdeorras non teñen nada que envexar aos viños doutras D.O. verdade? Efectivamente, e non é que o digamos nós. Case todos os expertos din que son viños dunha moi alta calidade e cando se fan catas a cegas, os nosos viños sempre están entre os mellores. —Cales son os trazos diferenciadores dos viños da D.O. de Valdeorras a respectos doutras zonas? Unha característica principal dos nosos brancos é o equilibrio coa acidez e a gradación alcólica, que é algo que sempre se busca. En boca, os nosos viños teñen unha estrutura marabillosa e tamén podemos destacar que os nosos godellos evolucionan perfectamente en botella, e podemos encontrar viños de dous ou tres anos que están perfectamente, mesmo mellor que no momento de producilo, algo ao que nos referimos como 'viños de longo percorrido'. —A nivel galego e a nivel estatal son viños que se venden ben? Si. As adegas pequenas venden máis na Galiza que noutras zonas. Con todo, en termos xerais, o mercado xa é mundial, dá igual vender aquí que vender no resto do Estado que vender en Europa ou en América. Vendo as estatísticas, percíbese que os viños de Valdeorras pódense encontrar no mundo enteiro, desde Australia a Asia e polos outros continentes. De todos os modos os mercados máis importantes son Estados Unidos e Reino Unido. —Cales pensa que son as fortalezas e debilidades do sector vitivinícola galego? A fortaleza principal dos viños que se producen na Galiza é a súa calidade. En calquera D.O. se fan viños excelentes que nos permiten acceder a moitos mercados. A respecto das debilidades, podemos destacar varias, entre elas que a actividade está moi atomizada e iso fai que sexa moi difícil chegar a todos os sitios a onde se podería chegar. Tamén hai falta de capitalización en moitas adegas, iso impide que se fagan novos investimentos. A propia distribución do territorio tamén dificulta facer explotacións de viñedos que sexan rendíbeis a longo prazo. —Sería preciso entón que houbese unha maior colaboración entre adegueiros? Penso que si. En xeral o noso sector non é moi distinto ao resto de sectores e moitas veces dámonos conta cando nos abrimos a mercados internacionais que non somos tan grandes. Entón si que sería interesante tecer alianzas e dar unha imaxe de unidade dos viños galegos. As sinerxías que se dan ao aliármonos son moi importantes. —Xa no plano persoal. Cal é o viño que máis lle gusta dos que se elaboran na súa D.O.? Non podería escoller un en concreto. O viño depende do momento, eu sempre digo que parece que hai viños que están deseñados para tomar unha copa e xa está, mentres que hai outros que están feitos para acompañar unha comida. Depende de moitas cousas como da hora do día, a época do ano e demais. Cando es un amante do viño é moi complicado dicir que un ou outro é o teu viño preferido. Hai moitos factores que inflúen, así que depende. —Algún viño doutra D.O. que destaque para vostede? Hai moitísimos. Teño a sorte de estar nun posto en que teño acceso a moitos viños e hai demasiados. Da D.O. das Rías Baixas teño probado viños magníficos, o mesmo coa Ribeira Sacra ou co Ribeiro. Como dixen antes, depende do momento, o que si intento facer cando visito outras zonas é probar os viños propios desa zona e ás veces descobres xoias que nunca encontrarías doutra maneira. É necesario que abramos máis a mente porque ás veces fechámonos no que estamos producindo en cada zona e hai que coñecer o que está facendo outra xente para aprender deles. Nese sentido, cabe destacar que a información entre as diferentes D.O. é moi fluída, tanto a nivel de Consellos Reguladores como entre adegas particulares e iso axuda moito a que aprendamos uns dos outros. —Xa para finalizarmos, que lle depara o futuro á D.O. de Valdeorras e cales son as súas esperanzas? Creo que estamos nun punto de inflexión. Se as cousas van como deben ir, en cuestión de catro ou cinco anos deberiamos ter un salto en termos de presenza nos mercados e ser capaces desde o Consello Regulador de ter máis recursos e colocar os nosos viños en todos os mercados posíbeis. Ás veces non temos as cantidades suficientes de produción para estarmos presentes en todos os sitios onde deberiamos estar, e nos mercados en que si estamos é de modo limitado pola escasa produción. Con todo, a maneira en que estamos evolucionando nestes últimos tempos faime pensar que nos próximos cinco anos poderemos aumentar en polo menos 50% a produción total de viño na D.O. de Valdeorras, e iso é algo que me dá moita esperanza de cara ao futuro do sector nesta zona.