Grande Amore: "O tema da lingua xa está universalizado, xa nin se discute"

Como foi o verán? Moitos concertos, non? Pois unha barbaridade. Estou moi contento. Non contaba con que fose tan movido. Aínda que por outro lado xa paraba encantado, porque tiven fins de semana de tres concertos seguidos… O ano pasado xa foi así: o mes de setembro foi o máis atarefado. A xente ten moitas ganas de ir a cousas. Si. É o primeiro verán con volta dos festivais… Falaba con compañeiros, ao principio do verán, de que case había máis festivais que xente… Pero ao final estiveron moi ben de público. A xente ten moitas ganas de ir aos concertos, si. Eu fíxome e vexo xente que recoñezo porque vai a catro ou cinco festivais distintos… Se cadra tampouco contaba vostede mesmo con este éxito que ten… Eu a verdade é que son especialmente pesimista. Nin eu mesmo, nin os meus amigos máis achegados, contabamos con isto. Ao principio atribuíao a que, despois do confinamento, era máis fácil que te chamasen sendo unha persoa soa que un grupo. Pero ao volver os festivais e seguir tendo moitos bolos xa pensei que igual non era só iso… Estou encantado, pero xa estou pensando que, aínda que este verán estivese en canto festival hai, a ver canto dura isto… O que aínda non se recuperou moito foron os concertos en salas… No verán case todo o que se fai son festivais. Pero eu a verdade é que onde máis desfruto é nas salas, polo que me dá pena que non volvese a actividade de antes. En Santiago nótase moito, en comparación con cando eu cheguei. Non sei se é tamén pola ordenanza de ruídos. Parece que se é unha festa patronal non importa, pero se é un concerto e pasa media hora das once da noite xa hai problemas… Vostede toca desde os 13 anos e comezou a ter grupos cos amigos aos 16. Que escoitaba entón? Empecei a tocar obrigado porque me obrigou miña nai a ir a clase de música en Burela. Agora estoulle moi agradecido, pero entón, antes de empezar, non había nada que me parecese máis aburrido. Na adolescencia empecei a escoitar o que eu escollía e non só o que había na casa de meus pais. Escoitaba Led Zeppelin, Deep Purple… Cando empecei a tocar facía versións de rock. E dáballe a todo sen vergoña: Patti Smith, Black Sabbath, Ramones… Hoxe se me escoitase como tocaba entón pareceríame unha aberración… Por que o obrigou a súa nai a estudar música? Na miña familia sempre houbo moita consideración pola xente que sabía tocar. Miña avoa dicíame que tiña que aprender a tocar o acordeón. Miña nai dicíame que era moi importante ter algo de formación en música, aínda que só fosen un ano ou dous. Eu estaba no equipo de fútbol, pero xogaba fatal e acabeino deixando. Ao final empecei a pasalo moi ben coa música, entrei na Banda de Burela… Tocaba o saxo alto. Despois estudei guitarra clásica en Viveiro. Faltáronme dous anos para acabar o grao profesional. A ver se algún día… Despois de tocar cos amigos na súa vila veu xa Oh!, Ayatollah? Cando empecei a tocar en Santiago era parecido a cando tocaba en Burela. Tiñamos un local de ensaio e montabamos grupos que igual duraban tres días. O primeiro grupo en serio foi Ayatollah, no que aínda sigo, como sigo coa banda de Roberto Sobrado, que foi o que chegou despois. Máis tarde xa comecei con Grande Amore. Ben: antes estiven como ano e pico pinchando no Ultramarinos, en Santiago, que entón chamábase Flows, cun amigo. Chamabámonos Brais e Nuno. Aínda hai bastante xente que me coñece pola rúa por iso. E que pensa cando escoita que á xente nova non lle interesa a música en galego? É algo que se di bastante. Penso que esa idea igual foi certa. O que pasa é que houbo un cambio de hai uns poucos anos para aquí. Cando eu estaba no instituto se cadra eramos tres os que escoitabamos música en galego. Pero de un tempo para aquí moita xente nova comezou a escoitala. E non é só que a toleren no sentido de poder ir a un concerto. É que escoitan música en galego igual que poden escoitar música de fóra. Que debera ser o normal, pero antes non o era, ou polo menos non era o que eu vivín. Cando eu tiña 13 ou 14 anos escoitaba cousas como "non está mal para ser en galego". Era como considerar a música en galego de menos, de liga inferior. Agora hai xente como Baiuca ou as Tanxugueiras que están cambiando iso… E ademais a xente, nova e maior, vai aos seus concertos entregadísima. Se cadra mudaron os gustos. Antes era o rock. Agora o hip hop, a electrónica, o trap… Totalmente. Cambian as xeracións e cambian os gustos. Falando con colegas maiores si que comentamos que, á marxe de que cada xénero teña a súa época, nunca houbo tan poucos prexuízos como agora. Quero dicir que non "mola" máis o de fóra que o de aquí. Iso mellorou moito. Tamén quizais mudou a relación co público. Vostedes entenden perfectamente como funcionan as redes sociais, por exemplo. E gañan a vida facendo concertos. Non vendendo discos. O mercado é outro. Pode ser, si. Antes un grupo podía facer caixa vendendo discos. Agora un proxecto musical parécese máis ao dos músicos de orquestra. Fas moitos bolos durante todo o ano. O retorno económico que tes coas redes sociais, ou con Spotify, é case nulo. Agás que sexas Rosalía, claro. O de fecharse dous anos para facer un disco e despois facer unha xira xa non funciona... Poderían facelo C. Tangana ou Dua Lipa, pero os demais… Hoxe é máis estar presente: ir tocar a todas as festas. Cambiou a industria, si. Agora, co tema das redes, as cousas tamén caducan antes. A miña última canción saíu en outubro e xa estou pensando que se non saco algo novo xa van esquecerse de min. Quedas anticuado enseguida. Algo que comeza a mudar, e nótase tamén na música, son as relacións de xénero… Era algo que se percibía no seu concerto recente en Galeras, en Santiago. Menos heteronormatividade. Máis naturalidade ao falar de certas cousas. Eu entendo por exemplo que se reclame que haxa mulleres nos carteis dos festivais e dos eventos en xeral. E niso si que está a haber unha efervescencia. Onde están a pasar cousas é onde están as rapazas, que cansaron, con razón, de ser só o público dos concertos ou a xente á que ían dirixidas as cancións de amor. Eu penso nos meus referentes e sáenme máis femininos que masculinos. Bandas como Shego, de Ernie Records, o selo no que estou eu tamén, son escoitadas cunha paixón que a min paréceme abraiante. Eu podía flipar con Led Zeppelin, pero non tiña ese fervor. E nótase nos concertos, claro. Hai moita maior diversidade que cando iamos aos concertos e eramos sobre todo homes. Di vostede que coa súa música resúltalle máis doado expresar as súas emocións. Con temas como Esta pena que a veces teño. Iso mudou ou non tanto? Iso é algo que noto desde pequeno. Para min é moito máis fácil escribir unha canción que dicir o que sinto en persoa. Da mesma maneira que me chega máis igual o que escoito nunha canción que o que me contan a nivel persoal. Si que cambiaron as cousas e si se fala máis quizais da parte emocional, pero a min ségueme a pasar iso. Por que mestura rock -ou punk, pois é discutíbel se é rock ou punk- con electrónica? Cita moito entre os seus referentes música dos 80. Grupos como DAF, por exemplo. Eu podo facer música electrónica porque o paso incríbel coa caixa de ritmos. Pero o que fago está vinculado ao que escoito desde a adolescencia. Anti Todo de Eskorbuto segue a fliparme hoxe e vaime flipar toda a vida. E non penses que escoito moita música electrónica. Escoito moito rock das xeracións anteriores. E tampouco é que me erga e pense: vou fusionar rock e electrónica á perfección. Nin penso que a xente vaia escoitarme e pensar que o que fago é como o que fan os Ramones ou Terbutalina. O que escoitas está aí pero o que fas, por moito que tentasen copiar, nunca sería igual. Falando doutros músicos, como foi o seu encontro con Ortiga? En que se parecen? Chicho e eu coñeciámonos de Santiago porque nos coñecemos todos os músicos. Empezamos a compartir local de ensaio e xurdiu aí a idea de facer algo xuntos. Empezamos a ter máis relación, eu empecei a traballar na produción dos seus concertos… E despois xa fixemos o EP Los Rastreadores. E a verdade é que tampouco nos parecemos tanto. Si que hai grupos que nos flipan aos dous, como Black Sabbath. Pero entendémonos moi ben a nivel humano. Creo que é o que pasa cos músicos da miña xeración. A afinidade é sobre todo persoal. É o que me pasa con Mundo Prestigio. Teño moi boa relación con eles, pero eles van cara ao jazz, que non pode estar máis lonxe do que fago eu. E o mesmo pasa con Chicho. O que se di sobre a nova música galega que conecta coa xente… Non sei, pero eu vexo máis unión persoal que musical. Cando escoitabamos bravú, Os Diplomáticos, Skornabois e Yellow Pixoliñas podían estar próximos no seu estilo. Quero dicir, que había máis en común entre Skornabois e Xenreira que entre Mundo Prestigio e Ortiga, por exemplo. Aínda que compartamos circuítos e afinidades. Agora dise: o novo é o trap. Pois non sei. Boyanka Kostova si, por exemplo. E algo pode ter que ver co que están a facer agora as Tanxugueiras, pero o vínculo non é tanto de estilo musical. Un estilo común a todos a min cústame velo. Ten vostede varias cancións de amor romántico. Xusto cando se cuestiona esa idealización do amor. Xa que falabamos de cambio xeracional. Agora estou traballando no disco novo e xa non me sae iso. A verdade é que desde pequeno gustáronme as letras tipo La oreja de Van Gogh. Pero tamén acabas saturado. E si que a chavalada escoita cancións de amor romántico xusto cando se cuestiona máis esa idea do amor que a min tampouco me deu moitas alegrías. Falabamos antes das Tanxugueiras. Un exemplo de éxito fóra do país, que é algo importante para o galego. Mais estamos igual demasiado pendentes do que pasa fóra? Como unha necesidade constante de reafirmación por ese lado. Eu penso niso. Na repercusión fóra e dentro. E se cadra hai algo de mentalidade de colonia na necesidade de que mole fóra para que valla aquí. Pero aínda sendo crítico con iso recoñezo que hai algo. Teño colegas da miña comarca que non empezaron a escoitar Grande Amore até que saíu en Radio 3. E coñecíanme de sempre. Iso dá rabia, pero é así. Mais, á parte diso, é algo obxectivamente bo que haxa xente como Baiuca ou as Tanxugueiras que teñan esa repercusión fóra. Tanxugueiras enchen en Medina del Campo e en Riazor. Á marxe das súas diferenzas musicais ou do estilo que sexa, é algo social e humanamente importante para o pobo galego. Ter referentes na túa lingua que se coñezan en todo o Estado. Para que non mole só o de fóra. Que unhas mozas de Teo teñan ese éxito é un orgullo para todos. Hai tamén certo debate sobre a música actual e a política. Dicía vostede noutra entrevista que o importante é se a canción é boa e non se é máis ou menos política. Ademais si hai unha posición política en vostede ou en Boyanka Kostova, por exemplo. Aínda que non o digan as súas letras directamente. Isto é algo que falo moito con Chicho. Se cadra as miñas letras ou as de Ortiga non teñen a carga política que poden ter os Skornabois. Ou non temos unha carga abertamente política. Pero aquí somos catro e todos sabemos de que pé coxeamos. Si que temos unha afinidade con grupos como eles e si temos interiorizadas ideas como facer música en galego. O tema da lingua xa está universalizado, xa nin se discute. Pero, como dicía, eu podo ter máis afinidade política con Zënzar que con xente da miña xeración. Seguro que hai grupos que nos gustan tanto a uns coma a outros. A min gústanme moito The Clash, por exemplo. Hai cousas que humanamente nos unen, aínda que non o digan tanto as nosas letras. Hai cousas que non mudaron ou que se cadra están peor, como a precariedade. Nese aspecto, cales son as súas incertezas e agonías? Que tamén están na súa música. Iso si que é algo que temos moi presente, claro. E xa non só aos 20, na primeira idade adulta, senón sobre todo ao achegarse aos 30. É a precariedade laboral e todo o que leva consigo, porque non poder ter un proxecto de vida nin a medio prazo é unha barbaridade. E ademais sobe o prezo da luz, e do gas… Xa non é só ter un traballo que te encha máis ou menos. É poder dicir, e o ano que vén, que? A ver se estamos aquí. Algo que si parecen compartir varios músicos coma vostede é ao Hevi. Que sempre está detrás. Discretamente, pero sendo fundamental. Penso que o Hevi marcounos moito musicalmente. Xa lles escoitaba a Familia Caamagno ou a Terbutalina falar de canto molaba. Cando Malandrómeda sacaron o disco dobre Cadaquén que lamba o seu carallo e Os corenta e oito nomes do inimigo, flipamos todos. Falabamos do disco os compañeiros de clase, falaba del con Chicho… E xa non é só que sexa música coa que conectas e que che interesa. É que é unha persoa que podes atopar por Santiago comprando o pan. Pode soar cursi, pero o Hevi é un visionario. No Festival Revenidas Boyanka Kostova puxeron nun momento en que saíron a canción Churrasco, que penso que anticipa todo o que se fai agora que está próximo ao reggaeton. Todos lle debemos moito ao Hevi. Falaba antes do seu novo disco. Como será? Estou traballando no disco no tempo que me deixan os concertos. A ver cando sae. Canto antes, para que non me pase coma aos Dire Straits para a chavalada: eses músicos vellos tan bos... Como dicía antes, agora todo caduca moi rápido. A impresión que teño é que as cancións do novo disco serán máis escuras, menos xuvenís. Que o mundo está moi mal. Hai algún estilo ou algunha letra que agora non lle saia pero que lle gustaría facer? Non é tanto un estilo nin que non me saia agora, pero si que nalgún momento gustaríame facer algo máis duro, con banda tocada. Estou escoitando moito black metal. Gustaríame probar cun formato tocado máis cañeiro. Cunha banda analóxica. Xa que o di, que opina das críticas sobre a música sen instrumentos, feita por ordenador con autotune? E iso que vostede estudou música. Pois xa que parece que hai que estar discutindo sobre iso, si que é certo que se perdeu en técnica. Segue a haber grandes músicos, claro. Pero no meu caso, como dicía, pásoo moi ben coa caixa de ritmos e co ordenador, pero tamén tiven que aprender a programar. A producir, como dicimos agora. Igual non se toca tan ben como hai vinte anos porque se toca menos, polo que o nivel ten que baixar. Non se toca como tocaban Triana. Pero pon un músico de hai 20 anos a programar co Ableton! Houbo un cambio de paradigma. Se tocas menos vas tocar peor. Pero iso tamén é como dicir que un grupo dos 80 non toca como tocaban Andrés Segovia ou Beethoven. Podemos ter certa tendencia á nostalxia do tempo pasado.