David Rubín. BD galega no mundo

—Van xa 15 anos como profesional da BD. Como está sendo o sacrificio e ascensión de David Rubín? Máis calmado, segue habendo sacrificio e agardo que siga habendo ascensión pero xa máis calmado, sen tanta présa, máis seguro. Nun principio houbo moito sacrificio, renunciar a moitas cousas para poder ir avanzando e ás veces a cambio de nada. Nos comezos, sobre todo, fas e fas e non ves que veña nada de volta pero segues facendo porque isto é máis unha profesión de corredor de fondo, de saber aguantar, se chegas ao final dese maratón non é a fin da túa vida, é xustamente o comezo da túa carreira, se chegas xa comezas a vivir disto pero hai que aguantar. —Esta exposición reafírmao en que é posíbel alcanzar os soños que se teñen de neno, non si? Penso que si, claro. É unha especie de resumo. A min serviume de recordatorio porque moitas veces vas facendo camiño e non te decatas de todo o que vas andando, do que vas deixando. Agora coa escusa da exposición, botas a vista atrás e miras o que fixeches e sorpréndeste para ben. Ver a cantidade de traballo que levas ás costas axúdache a facer un mapa mental da túa vida, decátaste de que as eleccións que fuches tomando foron as correctas ou, polo menos, as correctas para chegar onde querías. Ves que fuches acertando, ves a que cousas tiveches que dicir que non, que sacrificios houbo que facer, que temas tiveches que rexeitar que noutros momentos da túa vida estarías tolo por coller e pensas que estivo ben. De feito, penso que a verdadeira liberdade neste século é ter a posibilidade de poder dicir non. Que o meu próximo libro saíse en galego ao tempo que noutros idiomas faríame máis ilusión que publicar en Marvel —Sempre salienta a importancia de facer o que lle gusta e que iso, unido á súa capacidade de traballo, forma a base desta carreira de éxito. Mais hai moito esforzo e constancia oculto polo suposto glamour, verdade? Érgome ás cinco da mañá todos os días, iso é o normal, pero non o considero un sacrificio. Antes era máis noctámbulo pero desde que fun pai aprendín a madrugar máis e aproveitar máis as horas para sacarlle maior partido. Eu érgome feliz porque cada mañá estou cumprindo un soño, un que todo o mundo me dicía desde cativo que era imposíbel, que me fixese á idea de estudar unha carreira que me dese un traballo de verdade porque isto podía telo como pasatempo pero que nunca ía ser un traballo. Continuamente ese machucar nun. Eu, por inconsciencia ou por teimudo, mantiven a miña idea até chegar onde quería. —Na primeira páxina d'O Heroe, a obra que o consagra definitivamente, un neno le un cómic de Kirby no seu cuarto. O único deus verdadeiro é Jack Kirby? É o único rei no que creo, eu polo menos [risas], o máis semellante a unha monarquía que tolero [máis risas]. Si, penso que si, polo menos para min os dous deuses da banda deseñada mundial son Jack Kirby e Osamu Tezuka. Eles dous crearon un panteón de personaxes, de páxinas, de obras que igual dez ou quince autores xuntando toda a súa vida non chegan a facer, ademais, sempre cunha calidade a proba de bombas. Kirby, concretamente, é un ídolo para min, alguén co que me sinto identificado porque era un tipo de barrio humilde que foi labrando a vida aos poucos, a base de puro talento e de ser unha bomba de creatividade e tamén pola súa capacidade de traballo. Si, é sen dúbida unha das miñas referencias a nivel artístico e persoal. —Graficamente as súas primeiras obras son dun trazo limpo e definido pero moi íntimas, desde Beowulf o seu estilo faise máis "sucio" e escuro e as temáticas menos intimistas. É unha metamorfose ambulante? Penso que intimismo segue habendo. Se cadra, pola mocidade e o tremendismo que che dá ser novo, explicitas todo moito máis e se tes que contar unha historia cun pouso de tristura todo ten que ser escuro e triste. Logo, cos anos e coa experiencia, decátaste de que pode haber matices e que, de feito, as máis das veces xogar a variar o tema, andar a abalar entre unha cousa e outra sen caer en ningunha delas potencia máis o que queres contar. En Ether, que eu considero unha obra moi persoal, danse a man a fantasía e o humor mais ten de fondo moita carga dramática, falamos de temas moi persoais porque Matt Kindt e eu cando traballamos xuntos compomos a base sobre a que imos construír todo o relato e aí imos metendo inquedanzas dos dous. Como temos moi boa sintonía Ether funciona moi ben a ese nivel porque ten esa máscara de que a primeira vista semella un cómic de aventuras, moi lixeiro, que o pasas ben lendo e de súpeto: pam! dáche un hostión. Xustamente esa contraposición é o que lle dá aínda máis importancia, máis valía e máis peso a esas partes máis dramáticas que van pincelada a pincelada, capítulo a capítulo amosando ese personaxe. —Vostede sempre foi un autor comprometido e a súa obra ten varias capas de lectura. Gran Hotel Abismo foi unha obra apocalíptica, no seu momento, pero que a realidade converteu en visionaria? A verdade é que si. Marcos [Prior] e mais eu tiñamos claro que aínda que a nosa inspiración era todo o tema da corrupción política e empresarial española queriamos facela desde un punto de vista universal porque por desgraza corrupción hai en todas as partes. Queriamos que en calquera sitio cando a lesen puidesen verse identificados, de feito, pasounos algo moi curioso, aquí saíu en 2015 e nos Estados Unidos de Norteamérica en 2019 pero a lectura que fixeron foi que era unha crítica coas políticas de Trump [risas] e cando a fixemos Trump non era presidente [risas]. Ves que a obra está viva, que funciona ben porque xente doutra cultura, con outro xeito de entender o mundo, é quen de sacarlle outra visión que non era a túa pero que é totalmente válida. Iso é o que fai realmente universais as obras e non pretender gustar a todo o mundo. Ás veces ves cousas que albiscas a leguas que o que pretenden é gustar a todo o mundo e o que pasa é que rematan por non gustar a case ninguén. —É un gran cinéfilo e un erudito da banda deseñada, conflúen estas dúas cousas na súa obra, como dialogan as dúas artes nas súas viñetas? O cinema e o cómic inflúen, claro, como tamén inflúen outras cousas. Eu estou cos ollos abertos a todo porque me axuda a ver como se move todo e a non estancarme nunha linguaxe ou nun xeito de facer que xa teño dominado, continuamente vexo cousas que me impulsan a querer ir a máis, probar cousas novas. Tamén por estar en contacto co mundo, nótase moito cando les un cómic de alguén que xa non le nada de agora, de súpeto, tes esa sensación de cuarto fechado [risas]. Eu prefiro facer algo sen medo á imperfección, xa non busco a excelencia que era algo que me preocupaba máis antes, agora o que busco son retos para min, pasalo ben mentres traballo. Facer unha novela gráfica é un traballo de entre seis meses e dous anos e se non cres de verdade no que estar elaborando, que fas? Deixas tanto tempo, tanta enerxía e tantas horas que ten que ser algo que te fascine primeiro a ti. Se creas desde esa honestidade contigo mesmo é bastante probábel que iso lle chegue ao lector, é mellor iso que intentar gustar. —Agora que hai moita intermedialidade entre cinema e BD non ten a sensación de que o cinema é un pouco parasito que leva o produto pero non deixa o beneficio? Si, no que atinxe aos superherois, si, e ademais no caso destas grandes producións non só non deixan beneficio, é que crean lectores que só van a cousas moi concretas, non se afeccionan ao medio, non crean lectores de banda deseñada, nin sequera de superherois, están creando fans dunha marca, dunha franquía e iso estará moi ben para os executivos pero nin sequera vale para os autores que traballan nela, que non ven un puto peso diso. Non obstante, sobre todo grazas ás novas plataformas [de vídeo], cada vez mírase máis á banda deseñada, moitas produtoras están mercando dereitos e escollendo obras de autor e iso está moi ben porque, cree ou non lectores e lectoras, polo menos as persoas que fixeron eses cómics poden mercar unha casa [risas], esa sinerxía que se está creando desde hai uns anos entre o audiovisual e a banda deseñada a todos os niveis, mesmo a niveis que non comparto ou que non me gustan, sempre son bos. Quen imaxinaba hai dez anos que farían unha serie de El Vecino ou que mercarían os dereitos para adaptar, investindo catorce millóns de euros, a novela gráfica García. Iso non se lle pasaba pola cabeza a ninguén e agora está á orde do día. O único que pode traer de malo, a longo prazo, é que se fagan cómics só pensando en vender os dereitos, como lle pasa a Mark Millar, que ten un acordo con Netflix e todo o que fai vai para alí. Entón, se fas algo con el, á parte de pagarche moi ben, xa inclúe a venda de dereitos, pero tamén unha limitación porque é Netflix quen decide o que se pode e o que non se pode dicir. —Nunca traballou en series longas para as grandes compañías norteamericanas porque non lle gusta ese sistema no que perde os dereitos sobre a obra. De feito, e volvendo a deus, os herdeiros de Kirby levan anos intentando recuperar estes dereitos. A profesión dignifícase desde as escollas persoais? Os de Kirby ou os de Bill Finger que até hai tres ou catro anos non se lle recoñeceu a coautoría de Batman. Nin chegou a ver ese recoñecemento en vida e iso é moi triste, de feito, fixen un mural na exposición para reivindicar iso. A min dependendo do traballo podería darme igual, tiven ofertas desas grandes editoras e dixen que non, pero tampouco por iso. Foi porque naquel momento estaba facendo outra cousa que me interesaba máis ou xa tiña algo en mente que quería facer. Se a oferta chega nun momento que me interese pois igual faría unha tempada pero é que no fondo é un pouco como xogar cos xoguetes doutro e eu prefiro crear os meus propios, ter os meus e saber que aínda que pasen os anos están aí e que todo o que pase con eles é meu. Para Black Hammer, que non son os dereitos meus, creei un montón de personaxes que se están usando no audiovisual ou nas outras series derivadas pero iso xa o sabía cando o fixen. E non é o mesmo asinar un contrato no que os dereitos son teus que se te chaman por encargo para unha serie xa estabelecida que é propiedade doutro, aí sabes a que xogas; e tamén é certo que o pagan mellor. Eu o que intento desde que traballo para os norteamericanos, e xa van dez anos, é ir acadando mellores condicións, paseniño. Tes que ter claro que se fas iso traballas para unha marca, hai xente que pensa que traballar para Marvel ou DC é o máximo e non. Logo falo con autores que traballan para esas marcas e descubro que cobro máis eu facendo o que me apetece e conservando os meus dereitos. Eu nunca soñei con ser rico, o que máis me preocupa do diñeiro é non ter que preocuparme por el. Botei tantos anos pasando os tres últimos días de mes elixindo a cara ou cruz se fumar ou comer que agora que teño a sorte de ter unha estabilidade económica grazas ao meu traballo iso xa non me preocupa. Non aspiro a nada máis que ter todo cuberto para non ter que pensar niso e así poder centrarme na miña obra e na miña xente. Para min iso é o éxito. —Sempre quixo que a súa obra estivese na nosa lingua e hai dous anos Demo publicou O salón de té do Oso Malaio, que foi un primeiro paso para podermos gozar da súa obra en galego. Virán máis? Agardo que si. Sería un soño cumprido que o próximo libro saíse o mesmo día tamén en galego. Iso faríame máis ilusión que publicar en Marvel. Estou loitando para que as obras que aínda non saíron, como na que estou traballando agora, El Fuego, saia en galego pero o mesmo día que en castelán, para min iso sería un triunfo porque aí xa non é ir a remolque, iso é darlle a mesma importancia a quen o quere en galego ou noutro idioma. Ese é un modo de acadar unha igualdade de condicións e penso que é posíbel con diálogo entre as editoras, e eu, por suposto, porei todo da miña parte para axilizalo e facilitalo. O que non entendo é como non hai máis apoio institucional a estas editoriais que son máis pequenas, iso é crucial. —Aínda que vive na diáspora nunca perdeu a conexión coa terra. Como ve a BD galega, mudou a situación a respecto dos inicios de século, cando publicaban fanzines? Mudou moito, á parte de que os novos e as novas autoras nos dan mil voltas a todos os que comezamos daquela. Por exemplo, Xulia Pisón ou Luis Yang son xente que teñen un nivel moi alto, xa o tiñan cando comezaron, pero agora moito máis. Nós iamos moito a proba-erro pero eles xa son outra xeración, xente que xa medrou co chip da novela gráfica. Cando nós comezabamos, tiñamos aquilo de preparar algo para o mercado francés, pensar en 47 ou 64 páxinas, nunha estética tal... Eles xa van por libre e iso fai que medren o dobre de rápido. As redes sociais tamén axudaron a potenciar vínculos entre autores e colectivos que xa nos gustaría a nós na época de Polaqia. No fondo, se o ves agora, estaba moi ben, pero non saías do teu anaquiño, faciamos o que podiamos e xa bastante era. —Levamos dez anos agardando unha obra súa como autor completo (guión e debuxo). Está rematando unha que se titula El Fuego. De que trata? Cando se publicará? Sairá o ano que vén, serán 250 páxinas e levo máis da metade. É unha das obras máis persoais que fixen e tamén das máis duras. Unha obra que non lle pon as cousas doadas ao lector e non porque sexa exixente por incomprensíbel, que non é, senón porque xoga continuamente a descolocar o lector, a facelo empatizar coas personaxes e que de súpeto queira rexeitalas e así continuamente. Véxoa como un reverso escuro do que foi O Heroe, aínda que non ten nada que ver, non vai de heroes nin de aventuras, é ciencia ficción pero moi de a pé de terra, estilo Ballard, máis como de aquí a corenta anos, algo así. É unha visión bastante pesimista do futuro, moi crítica, unha visión da podremia que hai a día de hoxe no ser humano, sobre todo, en occidente, tamén da masculinidade, o heroe masculino, o triunfador, é unha deconstrución de todo iso. En El Fuego o xogo con diferentes ritmos de lectura é moito máis pausado que en obras anteriores e require estar máis tempo en cada páxina. Hai moita información que non está subliñada. Penso que gañará nas segundas ou terceiras lecturas porque en cada unha poderanse descubrir capas novas. Estouno pasando ben mentres a fago e, por outra banda, deime conta de que é unha obra que fai cinco ou dez anos non tería sido quen de facer. Noto que madurei como artista e como persoa. Tamén ten que ver coa paternidade, porque desde que fun pai cambiei un pouco a miña perspectiva sobre o meu traballo. Visto agora, penso que antes creaba dun xeito máis egoísta, pensando en min mesmo, pensando só no que me interesaba contar ou debuxar, sempre desde unha unidireccionalidade que partía de min e agora preocúpanme máis outros temas. Por exemplo, con respecto á miña filla, gustaríame pensar que os meus libros, cando eu xa non estea, servirán para amosarlle a ela os lugares escuros e os ángulos mortos que a vivencia non lle dá sobre min. Agardo que os meus libros lle sirvan a ela, o día de mañá, para trazar ese mapa e ver un pouco como lle funcionaba a cabeza ao seu pai e coñecerme mellor.