Ataque Escampe: Alma Conxunta

Após esgotárense as entradas anticipadas na Gentalha do Pichel o pasado 28 de decembro, fóra unha cola de xente agardaba para facerse cos poucos billetes que restaban. Ataque Escampe liberaba A Alma despois de ano e medio de silencio. Inaugurou así os anos vinte, tamén cunha nova formación. Aos habituais Miguel Mosqueira (M.M.), Samuel Solleiro (S.S.) e Lois García (L.G.), súmase o retorno do vocalista Álex Charlón (A.C.) e as novas fichaxes de Cibrán Tenreiro (C.T.) na batería e Julio Vilariño (J.V.) nos sintetizadores. Nas estreas vai tamén un son ambiental que volve sobre os vellos temas para reinterpretalos nesa enerxía potente e envolvente que define o seu novo directo. —Parece que había moita expectación pola presentación d'A Alma, moita xente ficou sen a posibilidade de velos. J.V. A Gentalha é un sitio pequeno e ao Guateque de Inverno adoita vir moita xente. Esperabamos que se enchese, pero non isto. S.S. Danos entre pena e vergoña. Pero facíanos ilusión que o primeiro concerto que dabamos en tempo non fose unha cousa de alugar unha sala, senón algo máis apegado, máis da xente, como en Santiago pode ser o Pichel. Ao final si que chegou demasiada xente. Tamén o facemos de proba. Se tocamos mal, non hai tanta testemuña. J.V. Moitos temos relación co Pichel, a través do cineclube ou Estaleiro, que tivo a sede aquí. É bonito regresar volvendo aquí. —A que respondeu a decisión de Álex Charlón de voltar? A.C. Penso que nos buscamos mutuamente o grupo e mais eu. Sempre quero lembrar que foron eles os que me buscaron, pero igual foi mutuo. A perspectiva desde fóra escoitando Primeiros Bicos é moi positiva, e entroume de novo esa ansia no corpo por volver. Pensei que este era un bo momento. S.S. A nosa banda sempre funcionou como unha crew, é dicir, como un grupo aberto onde pode haber unha xente ou outra. Collemos baixas temporais ou definitivas. Eu, por exemplo, estiven dous anos en Francia e non facía concertos. A xente entra e sae como lle vai apetecendo. —Para os que se incorporan agora, como foi a entrada? J.V. Enganáronme. Eu xa estiven en Primeiros bicos e nas cancións do recompilatorio. En principio, cando marcharon Roi [Vidal] e Álvaro [Trillo], falaron comigo Lois, Samuel e Miguel para facer outra cousa. Logo veu Álex e entrou Cibrán. A cousa foise liando e acabamos así [ri]. C.T. A min chamáronme o ano pasado para tocar nun par de concertos aos que Álvaro non podía ir. Fixérame moita ilusión, porque son moi fan de Ataque Escampe. Igual agora menos [rin], porque tampouco está ben ser fan de ti mesmo. Estou lembrando agora unha vez que vos vira hai moitos anos. Iades con bases e, como non me gustara nada, coméralle a cabeza a Roi: "Pero se precisades un batería, chamádeme!". Por volta de cinco anos despois, funcionou. S.S. Porque non eran bases de verdade, senón unha especie de rítmica gravada que poñiamos mentres tocabamos por enriba. Con bases pódense facer outro tipo de cousas. Aquilo era algo chapuza. C.T. De feito, no disco novo hai un tema que vai case todo con base. S.S. Pero aí xa está pensada. O outro tiña un toque máis a karaoke que a concerto electrónico. —Como foi o proceso creativo deste último EP, A Alma? A.C. Complexo, porque os que estaban a bordo naquel momento inicial -Samuel, Miguel, Lois e Julio- xa tiñan adiantado traballo e algún tema solto. Tamén hai achegas de Roi, que está de baixa temporal. Vimos que tiñan en común ese son atmosférico e tamén as localizacións en vilas galegas, por aquilo da Galiza baleira ou baleirada. A partir desas coordenadas fomos construíndo outras cousas. Ao final, os temas iniciais conxugáronse ben con temas que no proceso foron creando un conxunto moi equilibrado. De feito, un pode escoitar A Alma en clave platónica, nunca mellor dito. Non quero pórme moi pedante, pero aí están os tres tipos de alma: a racional, a irascíbel... e a outra cal era? C.T. Concupiscente. J.V. Foi un proceso difícil porque as tres cancións principais veñen de épocas diferentes. E longo, pois tivemos que facer moitos axustes ao pasar por formacións diferentes. A maior parte do tempo que levamos este ano foi para conseguir definir un son, uns temas e un método de traballo. C.T. Si, eu creo que a gravación co Hevi axudou moito a que houbese máis cohesión e coherencia entre as cancións. Porque a maneira que ten de traballar, máis baseada en conseguir unha boa interpretación tocando todos xuntos que en estarmos gravando cada un por separado e facendo edición, foi útil para sacar ese son de conxunto. J.V. Esa dinámica de tocar entre nós serviunos para preparar este directo. Ao final, o traballo conxunto é a alma do grupo. —Desde aquel rock de serie b que marcou os seus inicios, o seu estilo mudou moito. Como definirían o seu último traballo? S.S. Definir é complicado. Dixo Álex antes o adxectivo atmosférico. O que destaca máis a respecto do anterior é un pouco iso, o traballo con sons por enriba da propia estrutura da canción, un pouco máis etéreos. O disco previo era en xeral máis de ritmos sincopados e bailábeis. Outros tiñan máis temas dalgún xénero, como o soul. J.V. – O Primeiros Bicos nese senso era o punto cero, pola marcha de Álex e o paso de Roi a vocalista. Chegouse a unha especie de acordo de facermos un disco moi directo para podermos ter un repertorio novo que tocar en vivo, tirando de guitarras, baixo, ou algún teclado. Con algunha das cancións que se gravaron para o recompilatorio, como a versión nova de “A vida en Fujifilm”, empezamos a traballar máis cunha certa densidade sonora, con paisaxes, ambientes. Agora somos seis e iso permite desenvolver os matices das cancións, o cal é moi oposto a Primeiros bicos. Búscanse máis esas leves diferenzas, non é un disco tan directo como aquel. C.T. De todas formas, iso sería comparando o son dos discos, pero o do directo agora eu creo que é unha recompilación de moitos paus diferentes. Non sei se hai unha etiqueta capaz de os xuntar. S.S. É unha nova forma de facer as cancións. Tanto Primeiros Bicos como este último son traballos que se fixeron dun xeito diferente a cando nos autodenominabamos rock de serie b. Daquela un facía unha canción e os demais poñiámoslle acordes, cadaquén facía os seus arranxos e ninguén se metía nos dos demais, e aquilo soaba ou non soaba. Agora é un traballo máis de conxunto. —Como suxería, dirían que A Alma é un disco platónico? A.C. Se un o quere escoitar nesa clave, vai poder comprobar que as tres almas que aí aparecen están como incompletas. Semella que se precisan as unhas ás outras, pero non se coñecen, porque son seres illados, perdidos, que teñen certa dificultade para contar cos demais. Porén, as correspondencias non rematan aí, está tamén a cuestión das tres vidas, e a do corpo, que aparece nas tres cancións. Logo tamén están o desexo, a fe e a razón. Mais iso debería ser o que saque cada persoa que escoita. S.S. De feito isto vímolo despois. —Iso ía preguntar: era esta unha intención previa ou buscaron o sentido a posteriori? J.V. Atopouse polo camiño. A.C. Si, pero certo imaxinario foise inserindo nas cancións e nas letras a partir do diálogo coas outras. E isto é moi importante, porque ao final si que quedou un asunto absolutamente coherente. J.V. Si, unha vez atopas iso si que se modifican certas cousas e fanse falar os temas entre eles. De aí apareceu o título do disco. S.S. Tamén é certo que nós isto o tomamos un pouco a brincadeira. Por exemplo, a descrición do disco é un texto sobre Platón, dun autor que existe, pero inventado. Aínda que non sei moito de filosofía, imaxino que Platón é bastante reaccionario, pero xa é tan antigo que dá un pouco igual. Non o interpretas en clave política. A.C. Claro, de feito isto é unha contestación a Platón. El censuraría este disco. Acaba dicindo Miguel Pernas, ese estupendo orador: "a vida non depende de orde nin de proporción". Quixemos facelo ver para que ninguén considerase que apoiamos esa forma de entender a vida con regras estritas. —Dicía Samuel Solleiro nunha entrevista que ían alternando entre discos cun contexto máis político e outros máis evasivos. A este seica lle tocaba ser político. S.S. Sabes o que pasa? Nesa regra que fixemos os EP non os contabamos [escachan de risa]. J.V. Regra trampa! S.S. Tocáballe ser político, pero será para o próximo LP. É certo que primeiro fixemos Galicia es una mierda, que era moi político en clave cómica. En resposta, A grande evasión ía de viaxes imaxinarias. Con Violentos Anos Dez volvemos á política, nun rexistro máis serio. O Disco Vermello si que era político. Vaia, pois daquela si que contabamos os EP, que Noites de agosto foi antes. C.T. Entón agora tes que argumentar que este é político. J.V. Cibrán e mais eu comentabamos unha vez a suposta non politicidade do Primeiros Bicos. É un disco que fala de facerse vello e estar perdido, non é de evasión. Xa asumimos hai moito tempo que "o persoal é político". M.M. Tamén é certo que os títulos condicionan bastante o contido. Se Violentos Anos Dez se chamase Amor, verías as cancións noutra óptica. De feito, ese disco de 2011 ao principio íase chamar Violentos Anos 2000, que xa pasaran, marcados por Al Qaeda. Porén, iso xa o sabía todo o mundo, era unha obviedade. Ao cambiar a década e dicilo daqueles que aínda non foron, méteste no descoñecido. Era previsíbel que fosen violentos, pero estabamos a nos internar nunha hipótese máis poética. A.C. En calquera caso, os artificios son moito máis ricos cando non se desvelan, Miguel [rin]. C.T. É coma un xogo, nós mesmos discutimos sobre as interpretacións do que acabamos de facer dez minutos antes. Pero non creo que a nosa sexa máis válida que a doutra persoa. S.S. Se este EP, xa gravado e todo, en vez de titularse A Alma se chamase Venceremos xeraría un imaxinario e un relato diferentes. Pero, no fondo, todos os nosos discos son bastante políticos. Ao final, ser político non é só o contido. O político tamén é a forma en que editas os discos e en que participas do tecido social ao tocar. É máis político facer A Alma e presentalo no Pichel que facer Violentos Anos Dez e presentalo nunha sala calquera. M.M. Hai dez anos tocabamos en todos os sitios nos que nos chamaban. Con coller o teléfono, xa diciamos que si. Como moitas eran asociacións, underground e políticas, demos unha imaxe de grupo político -que o somos- mais tocabamos alí non tanto por militancia -que tamén-, senón porque aceptabamos case todo. Agora non, porque sabemos que en certos locais non vai soar ben e vaino pasar mal o que toca e o que escoita, e para iso é mellor dicir que non. Nalgúns sitios, cando te negas, xa din: fascista. Pero non é por iso, senón por sensatez. Os títulos condicionan bastante o contido. Se Violentos Anos Dez se chamase Amor, verías as cancións noutra óptica —En case dúas décadas de historia de Ataque Escampe, que puntos de inflexión houbo? A.C. Eu quero lembrar un, que foi o gañarmos aquel concurso de canción de autor en Vigo. Porque aínda que non tiña demasiada relevancia, fixo que decidísemos continuar co grupo, pois naquela altura había moitas dúbidas da viabilidade do asunto. Entrar na Regueifa Plataforma foi outro. Noel Feáns fixo moito por nós, non só dándonos soporte, senón ánimos e crendo no que faciamos. S.S. Ese concurso gañámolo en 2006 e para min o que hai antes é como unha especie de prehistoria. Non gravaramos ningún disco, só unhas maquetas que nunca sacamos. Eramos uns amigos que se xuntaban para tocar e nada máis. O grupo comezou aí. Despois, eu poría o momento no que entrou Álvaro a tocar a batería. Nos discos igual non se nota tanto, pero no directo o grupo profesionalizouse. Até daquela, nunca se sabía que podía pasar nos nosos concertos, era todo moi desastre, pero despois comezaron a ser unha cousa máis seria. Aí tamén deixamos o rock de serie b porque non viña tanto a conto. —Falando de concertos desastre, contan as malas linguas que perdían bastante material. Segue acontecendo isto? M.M. Antes, os beneficios dos concertos ían para o grupo e comprabamos cousas con eles que, como non sentiamos como propias, deixabamos esquecidas. Non nos doía tanto porque parecía que eses cartos choveran do ceo. Perdemos unha mesa de 700 euros, platos... S.S. Unha vez arrincamos o coche cunha guitarra apoiada nel e non o soubemos até varias horas máis tarde. E apareceu. C.T. A min iso das "malas linguas" faime graza, porque era o propio grupo o que o dicía e encántame esa transparencia. A.C. Tamén hai que subliñar que esa lenda negra tiña unha base real, pero xa está esgotada. Xa non facemos ese tipo de cousas. Os nosos directos son mellores e non perdemos o material. Agora tomamos a música moi en serio. —Foron ao final os anos dez tan violentos como apuntaban? M.M. [bufan] Superaron as nosas expectativas. A.C. Realmente ás veces dános medo botar fóra profecías e despois ver que se fan realidade. Un verso de Noites de agosto di que "o mundo comeza a dar medo / pero na Galiza non hai cámara de gas". Agora temos aí a extrema dereita, parece que a piques de entrar no Parlamento galego. Igual logo temos que cambiar a canción. —E que agardan dos anos vinte? S.S. Xa nolo preguntaron noutra entrevista e chegamos á conclusión de que van ser cansados, fatigosos. C.T. Porque hai cousas que parece que van ser pasaxeiras, mais ao final convértense no día a día. J.V. Falamos tamén da sensación da paisaxe despois da batalla. M.M. Eu vexo unha parte climática preocupante, así como social en canto á perda de dereitos que parecían conquistados, que se volven pór en dúbida. C.T. Eu noto que a miña xeración ten dificultade para pensar a medio ou longo prazo que as cousas poden ir a mellor. Non hai unha imaxinación esperanzada ou revolucionaria, senón unha sensación de desesperación. Por iso tamén serán cansos. M.M. Pero no movemento feminista hai forza. E iso arrastra. J.V. Si que é certo que, en cuestións de xénero, o feito de que se saquen á palestra debates que antes non existían visibiliza unha serie de problemas que se daba por suposto que non eran tal. S.S. Si, fálase máis do conflito e iso é bo. Porque nos anos dez o problema era que había moito conflito, pero non se falaba del. M.M. E, a nivel de nacionalidades, o caso catalán fai que se recupere o debate que estaba paralizado sobre as identidades oprimidas.