'Quo vadis' Europa?

Se atendemos as últimas decisións tomadas pola tecnocracia comunitaria (Comisión Europea, Banco Central Europeo) todo indica que as sucesivas crises pasadas non lles serviron de nada de cara a entender o contraproducente das súas políticas e, xa que logo, a necesidade de proceder á súa revisión. Así non son quen de entender, por caso, as causas da elevada inflación, unha inflación de oferta e non de demanda. Unha miopía que os leva (BCE) a apostar por unha política monetaria ortodoxa, suba dos tipos de xuro, que debilita a demanda, frea o crecemento económico, encarece o acceso ao crédito e dispara as débedas públicas e privadas. Austeridade Tampouco parece que teñan aprendido nada sobre os nefastos efectos das políticas de austeridade. A resposta das autoridades comunitarias, lideradas por Alemaña, á crise bancaria (2008) foi a de "impoñer" –pois diso se tratou: dunha imposición– os axustes fiscais e as rebaixas salariais mirando moi especialmente aos Estados do sur (Portugal, España, Italia, Grecia). A xustificación era que estes Estados viviran por riba das súas posibilidades, o que se reflectía en elevadas débedas públicas que, segundo estas autoridades, eran unha das causas principais da crise. Un argumento falaz pois, por caso, os Estados "despendedores" –segundo algún Comisario– non tiñan (2008) un gasto público elevado (Portugal: 45,3% do PIB, Italia: 47,8%, Grecia: 50,8%, España: 41,4%) nin tampouco todos eles unha elevada débeda pública (Portugal: 72% do PIB, Italia: 102%, Irlanda: 39%, Grecia: 109%, España: 42%) si os comparamos, por caso, coa eficiente Alemaña (44,2% e 65% respectivamente). Tampouco tiñan a culpa uns salarios altos (Portugal: 57,6% do PIB, Italia: 54,1%, Irlanda: 53,1%, Grecia: 54,1%, España: 57,6%, Zona Euro: 57,1%, Francia: 57,5%) que frearan a concorrencia e as exportacións disparando os déficits das balanzas comerciais. En economía, como practicamente en todo, as receitas desaxeitadas froito de diagnósticos equivocados traen como consecuencia malos resultados e así sucedeu na Unión Europea. Co gallo de superar a crise aprobaríanse unha serie de regulamentos (8) e tratados internacionais (PEC, TECG...) que fixaron uns criterios fiscais (PDE) de déficit (non superior ao 3% do PIB) e débeda pública (non superior ao 60% do PIB) que, de ningunha maneira, facilitaron a prometida recuperación económica. Así quedou en evidencia cando o que era unha crise bancaria se converteu nunha gran recesión –nalgúns casos, nunha depresión– que incluso puxo en perigo o euro. A humillación de Grecia Unha recesión provocada por unha austeridade que frearía o crecemento económico, faría caer os ingresos, medrar o gasto público social e disparar os déficits e as débedas públicas en todo os estados da eurozona pero con especial incidencia nos PIIGS (Portugal: 127% do PIB, Italia: 133%, Irlanda: 73%, Grecia: 171%, España: 100%), nalgúns casos (España, Irlanda) acelerados polos rescates bancarios. Paralelamente os recortes no gasto farían que se disparara o desemprego, que chegaría a cifras récord (9,7% en toda a UE, con España: 15,6% e Grecia: 15,5% como abandeiradas, e coa poboación moza como gran prexudicada). Resulta inaudito que se poña enriba da mesa a proposta de volver á "austeridade expansiva" No intermedio produciuse o que se chamou "a crise do euro" (2009-2016), froito das diferenzas no mercado da débeda soberana, que levaría o BCE a actuar mediante o que se chamou "expansión cuantitativa", que se ben freou os ataques especulativos non foi quen de conseguir que a abondosa liquidez chegase a quen realmente a necesitaba: familias, pemes e administracións públicas. No intermedio (xullo 2015) a Union Económica e Monetaria (UEM) escribiría un dos capítulos mais negros da súa curta historia: a humillación e tortura de Grecia. De repente sucedeu algo inesperado: un virus (decembro 2019) e logo unha guerra en Ucraína (febreiro 2022) romperon a cadea de valor da globalización mundial, bloquearon a oferta, dispararon a inflación e fixeron máis fonda a recesión. Caeron os ingresos públicos en todos os Estados da UEM de forma tal que nin a "virtuosa" Alemaña foi quen de cumprir os rateos de déficit e débeda. Diante de tamaña desfeita a tecnocracia comunitaria viuse obrigada a suspender as regras fiscais ata 2023. Con estas experiencias resulta inaudito que aquela poña agora enriba da mesa a proposta de volver neste ano (2023) á "austeridade expansiva". Unha proposta que ademais de equivocada –a austeridade non funcionou nunca– agocha unha tremenda falta de solidariedade, algo que debera ser un dos fundamentos da Unión Europea. Unha farsa, porque premia a quen actúa mal –bancos– e castiga os mesmos de sempre –as clases de rendas medias e baixas– que non teñen culpa de nada.