Os parques eólicos inzan espazos protexidos

A Rede Natura 2000 é unha malla coherente de espazos naturais protexidos creada coa finalidade de conservar ou restaurar a un estado de conservación favorábel a fauna, a flora e os seus hábitats. Mediante esta ferramenta de conservación común a todos os Estados europeos, preténdese conservar o patrimonio natural da Unión Europea e garantir a sustentabilidade, atendendo as necesidades económicas, sociais e culturais. Actualmente beneficia exclusivamente 12% da superficie galega, un espazo moi reducido se temos en conta que algunhas das súas figuras de protección favorecen o 27,35% do conxunto do territorio estatal. Negativa da Xunta a ampliar a Rede Natura A Comisión Europea leva practicamente dúas décadas premendo o Executivo galego para que aumente o ámbito da Rede Natura na Galiza. Así, á volta de 2008, o Goberno bipartito presentou unha proposta de ampliación de espazos protexidos, derrogada polo Partido Popular un ano máis tarde após gañar as eleccións. Á altura de 2012, atendendo a novos requirimentos das autoridades comunitarias, o Executivo de Alberto Núñez Feixoo someteu a exposición pública unha nova delimitación da Rede Natura, que incorporou novas áreas de valor ambiental conforme os criterios marcados pola lexislación europea. A Comisión Europea leva dúas décadas premendo o Executivo galego para que aumente o ámbito da Rede Natura A proposta rematou por ser abandonada pola Xunta da Galiza. Segundo denunciaron naquel momento desde o movemento ecoloxista, a decisión do Goberno galego respondeu a que contraviña os intereses das grandes compañías eléctricas. Na mesma liña, criticaron que a Lei de acompañamento dos orzamentos de 2012 recolleu na súa disposición transitoria quinta a posibilidade de continuar coa tramitación de parques eólicos que “se sitúen, en todo ou en parte, no ámbito territorial obxecto de ampliación, até a aprobación da proposta de ampliación”. O tempo acabou dando a razón ás entidades ecoloxistas. O colectivo Rebinxe sinala que “a proposta de ampliación da Rede Natura 2000 para a Galiza data de 2011, e foi sometida a participación pública nun prazo que rematou o 16 de marzo de 2012. Desde esa data, 10 anos despois, seguimos sen ter constancia da aprobación desa ampliación. Se a ampliación se fixese no seu tempo, agora mesmo 35 parques eólicos non poderían construírse”. A zona de ampliación “O desleixo de funcións da Xunta da Galiza a respecto da aplicación da normativa europea sobre conservación é ofensiva. Moitas destas zonas son hoxe pasto da industria do eucalipto ou perderon xa gran parte dos seus valores naturais por outras accións”, afirman integrantes do citado colectivo, que lembran que “ademais, outros parques eólicos sitúanse en zonas de posíbel ampliación da Rede Natura, de modo que non ten sentido aprobar a súa construción sendo coñecedores disto e condicionando polo tanto unha futura ampliación”. As consecuencias da negativa da Xunta da Galiza a ampliar a área de protección da Rede Natura poden percibirse nalgúns dos espazos naturais máis significados da Galiza. Un caso paradigmático atópase na Serra da Groba, un sistema montañoso que atravesa os concellos miñotos de Baiona, Oia e O Rosal e presenta unha rica flora arbórea autóctona e un destacado conxunto patrimonial. Sobresae dentro deste unha importante serie de petróglifos con formas reticuladas e zoomórficas, círculos concéntricos, espirais, liñas e labirintos, localizados nas parroquias de Oia de Lourenza, Torroña e Burgueira. A empresa Acciona ten actualmente en tramitación dous parques eólicos na área de ampliación da Rede Natura da Serra da Groba. Porén, estes dous proxectos en fase de exposición pública, en opinión de colectivos como o Instituto de Estudos Miñoráns, fan parte dun mesmo complexo industrial que a compañía tramita por separado para superar as limitacións legais expostas ás instalacións eólicas de máis de 50 megavatios. Así as cousas, para a Serra da Groba están previstos seis parques eólicos, con 44 aeroxeradores, cunha altura total cada un de 229,5 metros. O caso da Serra do Suído A situación é semellante na Serra do Suído. Situada nos concellos de Avión, Beariz, A Lama, Fornelos de Montes e Covelo destaca polo seus elementos ambientais e patrimoniais, salientando entre os primeiros as grandes fragas de bosque autóctono e entre os segundos unha abundante presenza de mámoas e os coñecidos como chozos do Suído, unhas edificacións que durante séculos foron empregadas pola veciñanza de case todas as parroquias de Avión. Un informe elaborado polo colectivo Rebinxe afirma que na área de protección da Serra do Suído están proxectados 11 parques eólicos. Tres deles, os denominados Suído, Puza e Laxabranca atópanse en fase de solicitude, e oito, os coñecidos como Bidoas, Coto Redondo, Bidueiros Fase II, Covelo, Coto de Gallas, Moncelo, Edreira I e Coto de Airas, en tramitación. “Se a proposta de ampliación da Rede Natura se fixese no seu tempo, agora mesmo 35 parques eólicos non poderían construírse”, afirma o colectivo Rebinxe A Serra do Xistral é unha das áreas máis castigadas da Galiza pola industria enerxética. O conxunto montañoso que se estende polos concellos de Abadín, Alfoz, As Pontes, Cervo, Mondoñedo, Muras, Ourol, O Valadouro, Vilalba, Viveiro, Xermade e Xove suma unha das máis importantes concentracións eólicas da Galiza. Segundo o colectivo Rebinxe, impulsado por docentes do Instituto de Mondoñedo e que desenvolven nesta zona o seu traballo, nesta área atópanse sete parques en solicitude e un en tramitación. O TSXG impugna a política eólica da Xunta A situación da Groba, do Suído e do Xistral repítese en toda a Galiza. Segundo a investigación do colectivo Rebinxe, casos semellantes atópanse en zonas de gran valor ambiental do país e que o Goberno galego ten recollidos na súa proposta de ampliación da Rede Natura sometida a exposición pública en 2012. Así, entre estes destacan os proxectos eólicos previstos na Serra de Cova de Serpe, nos concellos de Curtis, Sobrado, Guitiriz e Friol, nas ribeiras do Sor e do Baleo, nas terras de Ortegal, nas brañas do Deo en Aranga, nas brañas de Xestoso, nas proximidades do Ulla ou nas comarcas da Costa da Morte ou do Eume. A lexislación e as resolucións dos tribunais son claras en relación á instalación de parques eólicos nestas localizacións. Así, o Tribunal Superior de Xustiza da Galiza (TSXG), nunha sentenza de decembro de 2020 en relación cun proxecto eólico na Serra do Iribio, sinalou que “o impulso da enerxía eólica debe planificarse evitando toda posíbel interferencia para a ampliación da Rede Natura, salvando o impacto visual dos parques eólicos nas proximidades do Lugar de Importancia Comunitaria (LIC), sen que poidan situarse os parques eólicos e logo pretender ampliar a Rede Natura cando as especies a protexer non entenden de planeamentos ou fronteiras, polo que as zonas ecoloxicamente relevantes deben obter unha protección íntegra, sen que poida haber espazos protexidos rodeados de muíños”. A sentenza do TSXG afirma que “a Administración competente en enerxía tendeu a unha interpretación tremendamente produtivista” tras sinalar que “o proceso de implantación dos parques eólicos polas empresas promotoras non son inocuos no ambiente” e que “as lesións ambientais se están producindo constantemente”.