Non son bestas, son muíños

A 37ª edición dos Goya elixiu como mellor película As Bestas. Non é este o lugar para pronunciarnos sobre a "galegofobia de baixa intensidade" da que falou Pilar García Negro nun magnífico artigo, nin tampouco da "aldraxe" que viron outras persoas ilustradas, nin sequera da calidade do filme "cun guión intelixente e unha mirada interesante sobre a perspectiva de xénero", que albiscaron os entendidos na sétima arte. Toca falar do fondo, a enerxía eólica. Galicia ten instalados máis de 4.000 megawatts (MW) de potencia eólica, que podería chegar a multiplicarse por máis de dous se se cumpre o recollido no Plan Nacional de Energía y Clima (PNIEC). É dicir, se hoxe se produce aquí un de cada cinco MW de enerxía eólica da península, coa ampliación podería ser máis do dobre. Mais, quen capitaliza o rendemento desta actividade? Basta con botar unha ollada ao negocio eólico para concluír a súa concentración nas grandes eléctricas coma Naturgy, Iberdrola ou Acciona, mais tamén nos grandes fondos de investimento estranxeiros que levan os seus beneficios. Pegada sobre o territorio Entón, que deixa no territorio esta industria? Visualízase ben en As Bestas. A eólica terrestre existente instalouse tras un pago ridículo polo uso das terras, creación de emprego residual, máxime se se compara cos 35.000 empregos do sector a nivel do Estado español, e unha industria de produción de elementos básicos que se esfumou. Ademais, no eido público, os ingresos que recada o canon eólico, co "obxectivo de contribuír a regular o ambiente na súa consideración de ben protexido", apenas superan os 22 millóns de euros, segundo se recolle na liquidación do Ministerio de Facenda. A eólica terrestre instalouse tras un pago ridículo polo uso das terras e a creación de emprego residual Un retorno que irá minguando se non se revisa a normativa, pois tal e como quedou de relevo nun artigo científico merecedor do premio Valentín Paz Andrade que realizamos a profesora Rosa Regueiro e mais eu, a repotenciación dos muíños vai rebaixar o importe do canon, cando os novos xeradores non só non minoran as externalidades senón que as incrementan. No que se refire á eólica mariña está todo por escribir, polo que Galicia ten a oportunidade de facelo ben. Lonxe das estimacións de 12.000 empregos que calcula a Asociación Eólica Galega que se poderían crear, estaría ben comezar por identificar onde se van empregar esas persoas, que industrias se ven beneficiadas pola súa instalación e, sobre todo, medir moi ben o impacto negativo que vai ter sobre outras actividades. Pois o efecto anunciado non é neto nin neutral, non vaia ser que polo camiño se arruínen sectores produtivos esenciais para este país. Transición dobre Se convimos que non se poden esparexer muíños a eito polo monte, tampouco se poderá facer no mar. Para que isto non suceda cómpre liderar este proceso no sentido do Estado emprendedor que describiu Mazzucato. A presenza do sector público na dobre transición -dixital e verde- a través da posta en marcha de plans de investimento millonarios con cargo a fondos públicos pode tomar forma de mero espectador, como adoita ser habitual, ou adoptar un papel protagonista. Noruega leva décadas mellorando os servizos públicos cos ingresos derivados do petróleo e da xeración de enerxía renovable. O país é titular de grandes fondos nos que se depositan os beneficios das sociedades de capital mixto e dos impostos derivados da extracción e exportación de enerxía. En renovables non se conforma con tirar rédito do seu, senón que vén de mercar un 49% da parte de negocio do grupo enerxético español Iberdrola, que inclúe hortos solares e parques eólicos terrestres. De xeito semellante, os Estados Unidos acaban de arrendar o espazo para a eólica mariña en augas federais da costa oeste por case mil millóns de dólares -o equivalente ao gasto anual en servizos sociais en Galicia-. Ou, os Países Baixos, que veñen de resolver unha poxa eólica mariña con criterios ambientais, nos que primaron os parques carentes de externalidades negativas e que utilizan técnicas con impacto neutro sobre os hábitats mariños, por riba dos intereses particulares das empresas propoñentes. Queda pouco por inventar, a tecnoloxía permíteo, os exemplos de deseño eficiente dende un punto de vista social existen, as delimitacións produtivas respectuosas coas áreas protexidas e as actividades tradicionais, tamén. Galicia ten por diante a oportunidade de liderar este novo proceso eólico erixíndose como titular maioritario dos novos parques nos que reteña o control dos seus recursos naturais e o retorno maioritario da actividade. Se outros países o fan, que impide realizalo aquí?