A mazá sidreira, un novo valor na economía rural que factura perto de 30 millóns ao ano

A chegada dos meses de outono é un dos pratos fortes para boa parte da agricultura galega. Sumadas ás noces e ás castañas, a Galiza está a experimentar un novo pulo á economía rural coa produción de mazás. Desde hai máis dunha década, as cifras deste cultivo non deixan de medrar, e aínda así seguen a ser insuficientes para a demanda as 200 hectáreas de cultivo de mazá sidreira que actualmente ten o país. A produción galega de mazá para sidra supera as 90.000 toneladas anuais e a súa facturación pasa dos 30 millóns de euros. Segundo os datos do Ministerio español de Agricultura, estipulados por provincias, a produción de mazá para sidra supera as 25.000 toneladas ao ano na Coruña, chega ás 20.000 en Lugo, está entre as 10.000 e as 15.000 toneladas en Ourense e ronda as 10.000 en Pontevedra, fundamentalmente nas comarcas do Deza e Terra de Montes, onde A Estrada é xa o pomar por excelencia da Galiza, con 100 hectáreas de terreo en produción e outras tantas en marcha. En pouco máis de 10 anos a produción de mazá sidreira na Galiza aumentou 50%. Son moitas as variedades desta froita que se producen na Galiza, logo de comezar en 1996 a facer ensaios con especies asturianas. Agora mesmo, o Centro de Investigacións Agrarias (CIAM) de Mabegondo (concello de Abegondo, comarca da Coruña) está a traballar na produción de variedades de mazá autóctonas, 100% galegas, como a "rabiosa", o "pero", o "xamardo", a "marafonsa", a "ollo mouro" ou a "ollo landoi". Son varias as cooperativas que operan na Galiza para a produción de mazá, a Cabrinfolla de Bergondo (comarca da Coruña) ten máis de 25 hectáreas plantadas en concellos como Aranga (nas Mariñas), Portomarín e Guntín (Lugo), Láncara (Sarria) ou Xermade (A Terra Chá). A Estrada (Terra de Montes) é o principal puntal deste cultivo no país, coas cooperativas Ullama e Maestra xestionando a produción da zona. Novas sidras e a mazá de consumo buscan fechar o círculo na Estrada Experiencia rendíbel só cunha hectárea José Ramón Pedrosa ten desde hai catro anos unha plantación dunha hectárea de maceiras en Agolada (O Deza). Son de distintas variedades e dan ao ano uns 2.000 quilos de mazás de mesa e outros 20.000 de produto para sidra. "O investimento non foi moi forte e ao ano obteño de beneficios entre 5.000 e 6.000 euros por hectárea". O seu modelo de produción baséase na mazá de mesa, que vende directamente a un froiteiro "e porque non hai máis, senón máis vendía", e as outras que son para sidra xestiónaas a través de cooperativas. Pedrosa asegura que a mazá de mesa está pouco explotada na Galiza, pagan por ela ao produtor entre 0,80 e 1 euros o quilo, mentres que no caso da sidra o prezo por quilo de mazá é de entre 0,25 e 0,30 euros. Este produtor ten na súa explotación cinco variedades de mazá para sidra e cinco de mesa. Este mes de outubro está en plena produción anual, recollidas e vendidas as de mesa queda facer "a vendima" das que van destinadas á sidra. Prezos garantidos O presidente da Asociación de Fruticultores da Galiza (Afrugal) e responsábel da cooperativa Cabrinfolla, Francisco Otero, asegura que o sector agarda este ano unha boa colleita de mazá. Segundo explicou a Nós Diario, "as árbores teñen ano de carga en impar, e 2024 será ano de descarga e a produción pode baixar até un 50%". Na Galiza operan tres cooperativas no sector, dúas na Estrada (Ullama e Maestra), e na zona da Coruña e Lugo Cabrinfolla. A existencia das cooperativas e de Afrugal ten logrado un prezo mantido para a mazá galega "para que este ano que hai moita abundancia non se tiren os prezos aos produtores". As bebidas artesás galegas No caso da mazá en cultivo convencional o prezo por quilogramo será este ano de entre 0,22 e 0,24 euros. A producida en ecolóxico oscilará entre 0,32 e 0,33. Os mercados da produción de mazá galega son basicamente dous: Asturias e Estrella Galicia. No caso dos lagares asturianos, tradicionalmente o cliente principal da mazá galega, abriron as súas portas para recibir as mazás de sidra o pasado 25 de setembro. Dúas semanas despois fixo o mesmo Estrella Galicia na súa fábrica de sidra Maeloc en Chantada, e agardan estar polo menos un mes recibindo produto. A maioría dos principais produtores de mazá na Galiza están asociados a unha das tres cooperativas que operan no país. O responsábel de Cabrinfolla explica que para as cooperativas "o maior problema é a loxística, nesta época cada ano é un crebacabezas". O certo é que só a súa cooperativa pode recoller ao ano 2,5 millóns de quilogramos de mazás en pouco máis de un mes, "e o acceso a todas as terras e aos lagares non son iguais". O sector da produción de mazá na Galiza está en pleno crecemento. Segundo explica Francisco Otero, "hai moitos catedráticos, notarios e mestres de escola que herdan terreos ou teñen predios sen usar e fan plantacións de maceiras". O investimento preciso para unha hectárea de terreo está entre 5.000 e 6.000 euros "e ao terceiro ano xa hai produción para vender, a partir de aí aumenta a produción e a partir do ano noveno a explotación vai estar 35 anos producindo". A sidra ecolóxica galega busca medrar Otero di ademais que o mercado da mazá empeza mesmo a semellarse ao do viño, "xa chaman dos lagares pedindo variedades específicas para a sidra, como no caso do godello ou o albariño". De todos modos alerta da importancia de "saber manexar unha explotación de froita" porque tamén o cambio climático está a afectar as maceiras. No sector detectaron xa pragas e enfermidades relacionadas co clima que provocaron xa "que neste ano entre 25 e 30% da froita se perdera". Desde as cooperativas que operan no país recomendan aos produtores aprender a manexar as súas explotacións, facer analíticas dos solos e as distintas variedades, facer un correcto abonado da terra, deseñar as explotación e controlar as pragas. Unha boa planificación e o asesoramento axeitado, xunto coa mecanización dos procesos produtivos, fai do mercado da mazá galega un sector de futuro a ter en conta no rural. A Galiza é a principal produtora do Estado de mazás para sidra, e só dous mercados absorben todas as toneladas, ao igual que no caso da castaña, hai demanda de máis produción no mercado, e o rural galego precisa pór a producir en ecolóxico moitas hectáreas. Beneficios de 6.000 euros por hectárea José Ramón Pedrosa ten desde hai catro anos unha plantación dunha hectárea de maceiras, de distintas variedades, en Agolada, que dan ao ano uns 2.000 quilos de mazás de mesa e outros 20.000 de produto para sidra. "O investimento non foi moi forte e obteño de beneficios entre 5.000 e 6.000 euros por hectárea", sinala. Explica que pola mazá de mesa pagan ao produtor entre 0,80 e 1 euro o kg, e pola de sidra entre 0,25 e 0,30 euros.