Frustración

Se hai unha palabra que poida resumir o estado do sector pesqueiro esa é frustración. Frustración non ten tanto ou só que ver co contexto actual senón, sobre todo, coa proxección a futuro, coas expectativas. A idea de que de aquí a 20 ou 30 anos a pesca continuará a ser un medio de vida igual de bo que para xeracións pasadas e presentes está profundamente erosionada. Fagamos repaso. Ao longo das últimas décadas temos visto como a pesca foi topada con todos os mecanismos posibles, tanto de outputs, como de inputs. En primeiro lugar, está topada a produción a través dos TAC (Captura Total Permitida, en galego). Téñense establecido teitos tamén á capacidade dos buques (tonelaxe e potencia). Están reguladas as artes de pesca, a fin de promover unha actividade máis selectiva, e nesta liña engádese tamén a política de eliminación de descartes. Porén, vanse engadindo novos topes pola vía de reducir zonas de pesca. Nuns casos pola protección de fondos vulnerables (as famosas 87 zonas no Atlántico), noutros pola asignación de zonas da plataforma continental (onde se concentra o 80% da pesca) á eólica mariña, o que implica que non se pode pescar nin nos polígonos eólicos nin sobre os cables eléctricos. Ou como, neste caso, é relevante para entender o estado de frustración. Prohíbese non só a pesca de arrastre en fondos vulnerables, senón tamén o palangre de fondo que, en contra do que o nome suxire, non actúa no leito mariño senón en augas profundas. A teima nesta política é ilustrativa dunha lóxica na que o problema a evitar na política pesqueira parece ser que é a propia pesca. Aumento dos custos No contexto actual, a suba do prezo do combustible e dos materiais e subministros para a pesca está a xerar un problema de custos que non están podendo ser trasladados a prezos de venda, derivando en baixa rendibilidade. Ante a inflación, os consumidores están a reducir a demanda de peixe e a canalizala cara outros produtos que perciben como máis baratos. Por último, constátanse no sector dous datos ben representativos da debilidade das expectativas: a dificultade para armar tripulacións e a idade media da frota: 35 anos no caso de Galiza. É dicir, nin armadores nin traballadores ven condicións claras para apostar por esa actividade e limítanse a explotar decisións pasadas. Non só no noso caso, en Europa en xeral. Esta é a perspectiva común na actualidade: non se albisca un escenario remotamente parecido á estabilidade, certeza ou confianza. E non, non se enganen con retórica barata de emprendemento para Tik Tok: a economía non funciona sen confianza. A debilidade do sector obsérvase na dificultade para armar tripulacións Nos últimos días, a Comisión Europea manifestouse proclive a permitir o aumento do tamaño dos buques sen aumentar a capacidade das bodegas a fin de lograr máis espazo para facilitar a habitabilidade e seguridade a bordo así como a transición no proceso de descarbonización. Néganse en cambio á posibilidade de que os gobernos establezan axudas públicas para incentivar este proceso. O problema é, subliño, que no contexto que acabamos de describir as expectativas existentes, provocadas en parte pola propia Comisión, non animan ao investimento. Consideran na Comisión que, a pesar dos topes existentes, o aumento da capacidade vai levar á sobrepesca. O cal contradí non só o que indica o sentido común, considerando a totalidade de restricións en vigor, senón o que indican estudos da OCDE, que suxiren que un aumento significativo das subvencións podería levar a un aumento do esforzo pesqueiro dun pírrico 1% cando hai TAC fixados. É labor do próximo goberno soster ante a UE os criterios de política "industrial" que, garantindo a sostibilidade ecolóxica, permitan o pleno desenvolvemento das vantaxes competitivas logradas no ámbito da pesca, establecendo accións públicas orientadoras e estimuladoras do investimento. Do mesmo modo que se fai, por certo, coa industria do automóbil, a farmacéutica ou a as compañías aéreas low cost, que son low cost porque se cobren custos dende os orzamentos das administracións. Tamén é labor das administracións públicas combater o estado de frustración que cada vez se estende máis entre a sociedade e, en particular, entre os máis mozos, que ven como a posibilidade de vivir peor que os seus pais é unha ameaza real. Esa mesma frustración que de modo cristalino se vén manifestando nos últimos tempos en Francia, por ilustrar co caso máis recente, pero non só. A pesca é só un dos sectores onde a lóxica tecnocrática se afasta cada vez máis da idea do Estado do benestar como mecanismo de amortecemento contra as continxencias do mercado, e se afasta das necesidades da cidadanía. Canta máis distancia, máis risco de fractura.