A conveniencia dunha estratexia económica galega cos países da CPLP

No comezo do mes de novembro tiven o pracer de ser convidado a participar como poñente nunhas xornadas organizadas polo Instituto Galego de Análise e Documentación Internacional (Igadi). O obxecto destas xornadas era a de tratar de conectar a acción exterior da Deputación de Pontevedra coa da Comunidade Autónoma galega. Mais, por que se levou a cabo unha actividade deste tipo no momento actual? O contexto da acción económica exterior galega está marcado recentemente por tres mudanzas que poderían ser claves se houbese vontade estratéxica no plano económico, dúas desas mudanzas serían normativas e unha política. En canto aos cambios normativos, o primeiro ten que ver coa publicación da coñecida como Lei Paz Andrade. Esta Lei fai mención á necesidade de prestar unha atención especial e estratéxica á acción exterior galega cos países lusófonos, tamén no plano económico. A segunda das mudanzas normativas naceu coa publicación en 2021 da coñecida como Lei de Acción Exterior Galega, segundo a cal Galicia debería tratar de fomentar a internacionalización da súa economía, poñendo o foco na I+D+i (art. 67) e na participación das empresas de economía social (at. 81). O terceiro cambio que podería atinxir ás relacións de Galicia coa Comunidade de Países de Lingua Portuguesa (CPLP) foi de carácter político, e consistiu na inclusión do Estado español como estado observador asociado desta organización de países. Para os que non coñezan a CPLP, esta é unha organización internacional formada por países lusófonos, cuxo obxectivo é o "afondamento da amizade mutua e da cooperación entre os seus membros". A poboación (e o mercado) dos países membros da CPLP suma case 300 millóns de persoas (Angola, Brasil, Cabo Verde, Guinea-Bissau, Mozambique, Portugal, São Tomé e Príncipe e Timor-Leste). No que se refire ás principais relacións comerciais galegas con países da CPLP, estas veñen producíndose fundamentalmente con Portugal e Brasil, por orde de importancia en canto a volume de negocio. O máis destacable nas relacións comerciais con Portugal é que as exportacións a este país supoñían un 13,37% do total de exportacións galegas en 2021 (máis de 3.200 millóns de euros segundo datos do IGE), mantendo Galicia unha balanza comercial moi favorable co país veciño. Ademais, Galicia foi responsable da sexta parte do total de exportacións españolas ao país luso, un feito sen dúbida debido ao gran dinamismo entre os dous territorios. Pola súa banda, o máis notable das relacións comerciais galegas con Brasil ao longo dos últimos anos foi a súa inestabilidade e as flutuacións que se produciron no volume das exportacións. Porén, estas supuñan o ano pasado un volume económico trinta veces menor que as relacións con Portugal. Non obstante, o desenvolvemento das relacións económicas co Brasil (un mercado de douscentos trece millóns de consumidores no que aínda é posible afondar moito más) podería considerarse como un obxectivo principal da acción económica exterior de Galicia con este grupo de países. En canto aos restantes países que conforman a CPLP, o volume de negocio con Galicia foi moito menor que no caso dos dous países anteriores. Como referencia, e en canto ao volume de exportacións a nivel estatal, as vendas aos restantes países da CPLP (sen incluír Portugal nin Brasil) supuñan só o 2,62% do valor das exportacións a Portugal. De forma similar, a actividade comercial galega con estes países está pouco explotada, por múltiples motivos. Un dato significativo a nivel empresarial: case o 70% das empresas galegas que exportan a países da CPLP facíano a Portugal. Mentres, o 12,13% das empresas vendían a Brasil, o 6,58% a Guinea Ecuatorial, o 6,21% a Cabo Verde, o 3,07% a Angola, o 1,48% a Mozambique e o 0,82% a Guinea Bissau. Á vista dos datos, e tendo en conta a oportunidade que a Lei Paz Andrade e a Lei de Acción Exterior poderían supoñer para a actividade económica galega no exterior, existen aínda unha serie de tarefas pendentes nas relacións comerciais galegas cos países da CPLP. Estas tarefas abranguen tanto a consolidación das relacións comercias xa establecidas a través dos produtos que tradicionalmente exporta a Comunidade Autónoma -fundamentalmente con Portugal e Brasil, pero tamén cos restantes países-, como a diversificación en mercados e produtos -aproveitando, por exemplo, a comercialización das innovacións e servizos tecnolóxicos galegos-. Neste sentido, países como Angola, Cabo Verde, Guinea Ecuatorial e Mozambique tamén poderían presentar unha interesante potencialidade. Máis aínda se temos en conta que estes países adoitan ser demandantes de produtos da alimentación, metal, téxtil, ou de transporte, sectores nos que coinciden coa especialización produtiva galega. Nestes Estados, lembremos, o emprego da lingua propia non supón unha barreira para os negocios, senón todo o contrario. Obviamente, e por se alguén dubidase da conveniencia dunha estratexia con este grupo de países, atender ás relacións comerciais coa CPLP non debería comportar a desatención doutras oportunidades comerciais no exterior.