O número vermello

Non é porque quedaran esmirradas as contas bancarias daqueles redactores revolucionarios, que tamén, porque foi do seu propio peto que saíron os fondos para financiar aquel Guión vermello e os seis números de Yunque que logo viñeron. O apelativo de número vermello ven do papel e a tinta, que teñen aquí valor semántico: é o vermello da revolución soviética, un vermello fermoso, porque cómpre lembrar que os bolxeviques aproveitaron a etimoloxía das palabras rusas kransi (vermello) e krasivi (belo, fermoso) e así a praza de Moscova era xa a praza Vermella ou a praza Fermosa antes da revolución, coma vermello e fermoso é tamén o deseño deste número Guión, co que o grupo de mozos intelectuais de esquerdas rompen cos propietarios do xornal e reviran a publicación, quince días despois da implantación da República española: o subtítulo Semanario republicano vira en Semanario de izquierdas. E todo isto en Lugo, non en Vigo nin en Ferrol. Francisco Lamas debe ser xa o diagramador, Ánxel Fole, o director, que chanta na primeira páxina o espléndido poema "rojo", e Angel-Johan realiza os gravados en linóleo, técnica barata, cuxa impronta ten tamén valor semántico: proletario, fabril, de urxencia: ¡¡hai qué hacer la revolución!!, titulan na cuarta e última páxina con grandes admiracións. As faces apenas teñen rasgos nos rostros, é a xente anónima: "el hombre del hombre es hermano" di a letra da Internacional que publican na páxina 3. Todos os títulos comezan en caixa baixa, outra forma de rebeldía, moi en boga na Alemaña do momento. E, se o logotipo do xornal é dunha tipografía ben característica, que xa utilizaba en números anteriores, no titular central da primeira páxina –"rojo"– Suárez-Villamarín traballa coas pezas xeométricas auxiliares da composición tipográfica para debuxar ex novo letras de masa, peso e contraste, na liña das que xa utilizaba a vangarda artística e política en toda Europa. É unha ilustración tipográfica, técnica que Suárez-Villamarín repetirá no número 4 de Yunque, o único que editan en formato saba (44 x 64 cm). Cultura e política van da man, son a vangarda integral, ética-estética, como quere Claudio Rodríguez Fer, entusiasta estudoso destas publicacións e deste grupo lucense. A Claudio debo a posibilidade de fotografar este magnífico Guión vermello, dos poucos exemplares que quedan, e que el recibiu das mans de Francisco Lamas, un dos seus protagonistas. Non hai na Galiza nada igual á experiencia deste grupo de Lugo, que continúa con Yunque, pero o seu ronsel vese en Ser e Resol, de Seoane e Cuadrado, en Santiago, ou no Galiza de Cunqueiro, en Mondoñedo. Cando vén o alzamento fascista de 1936, Ánxel Fole é secretario local do Partido Galeguista, terá que agocharse fóra da cidade até 1952; Francisco Lamas é alcalde de Lugo por Izquierda Republicana, foi encarcerado até 1947; Angel-Johan é funcionario de telégrafos en Canarias, foi encarcerado até 1942.