A arte de escribir

No século XIX era necesario ter un estilo de escrita notábel para acceder a un posto na Administración. Nin que dicir ten que para ser mestre era imprescindíbel e desde 1857 deben aprender caligrafía nas Escolas Normales como unha materia máis. Asemade, desde 1901 a caligrafía forma parte dos currículos do Ensino Medio. E isto foi así até que en 1938 a República decidiu a súa eliminación dos plans de estudos, que viña sendo xa substituída progresivamente pola ortografía, dando pulo ademais aos estilos persoais na escrita. O franquismo decidiu reintroducir a caligrafía como materia durante un tempo. Explícase así que o libro que hoxe reproducimos, Caligrafía, Teoría y práctica del arte de escribir de Seijo Rubio, acadara en 1945 a súa duodécima edición, sendo a primeira de 1916. Eu coñecín o libro por herdalo da miña avoa Teresa Calaza, que estudara Maxisterio, aínda que non exerceu. Coas súas letras de caligrafía 'superior' e de 'adorno', lembro deseñar a revista Arco da Vella, autodenominada 'pensamento libertario galego', que procuraba en 1981 unha fasquía alternativa. José Seijo Rubio (1875-1970) foi un pintor galego, criado en Betanzos e logo na Coruña. Disque herda do pai as dotes de calígrafo, que xa practica desde moi novo, e foi encarreirado ás Belas Artes que cursou na Escola de San Fernando de Madrid. Aos catorce anos tivo a súa primeira encomenda profesional, traballando para a familia Pita de Betanzos, decorando o globo de San Roque cos tradicionais debuxos satíricos, polos que recibiu duras críticas. A súa biógrafa, Josefina Cerviño, comenta con sorna que, desde aquela a súa pintura careceu totalmente de crítica, practicando unha paisaxe galaica epidérmica, edulcorada e tópica. Polos cargos que exerceu, especialmente co franquismo, foi alcumado de 'pintor oficial' e xa en 1902 logra a cátedra de Caligrafía e Debuxo do Instituto da Coruña, acadando dez anos máis tarde a da Escola de Comercio da mesma cidade. Académico da Provincial de Belas Artes, correspondente da de San Fernando, foi tamén director do actual Museo de Belas Artes da Coruña, até o seu pasamento en 1970. Pero é pola súa achega á caligrafía que Seijo Rubio vén hoxe aquí, nomeadamente polo seu libro, que habería que engadir aos corenta e un xa publicados nos territorios do Estado Español, entre 1552 e 1902, todo un xénero de libros sobre a arte de escribir. Agora que volve o interese pola caligrafía e a rotulación, que é como se di lettering en galego, cómpre celebrar Seijo Rubio, ao que non lle temos moita lei como pintor, pero si debemos gabar como calígrafo. Cómpre facer notar, como quere Ángel Gutiérrez Cabero, que "se tradicionalmente os depositarios do estilo das letras foron, primeiro os copistas, logo os mestres e despois os tipógrafos, a partir do século XX, prodúcese un relevo, pasando a ser responsabilidade dos deseñadores gráficos". Velaí o interese para a historia do deseño no noso país deste libro que mesmo hoxe podemos mercar nunha edición facsímile de 2022.