A xeración pioneira do teatro galego moderno íspese en escena

"Había 32 anos que non traballaba co Centro Dramático Galego”, di a personaxe que encarna Mabel Rivera en Terceiro acto. Esa personaxe non é outra que Mabel Rivera, e as contas están ben botadas: o último espectáculo do CDG no que interveu a actriz foi na montaxe de As alegres casadas, de Shakespeare, que dirixiu Eduardo Alonso en 1989. Terceiro acto, a obra estreada o pasado día 15 no Salón Teatro, colle cinco actrices e actores da primeira xeración do teatro galego –ademais de Mabel Rivera, Eduardo R. Cunha Tatán, Fernando Morán, Belén Constenla e Roberto Leal– e ponos a facer de si mesmos para reivindicar o papel que aínda deben desenvolver no panorama escénico do noso país. Na trama da obra -dirixida por Noemí Rodríguez e Andrea Jiménez, da compañía Teatro en Vilo- a troupe reúnese pola noite para ocupar o Salón Teatro, sede do CDG, e exixir que se poña en escena unha obra, Terceiro acto, na que falan sobre a súa historia, sobre as súas vidas, sobre a vellez e a súa circunstancia. Mabel Rivera explica que "normalmente, transitamos por personaxes que non somos nós, aínda que lles deamos moito da nosa personalidade. Mais neste caso era partir de nós mesmas para chegar a nós mesmas xa como personaxes". Eduardo R. Cunha, Tatán, apunta que “a experiencia foi magnífica. Ningún de nós estabamos afeitos a este tipo de traballo. A obra é diferente ás que facemos habitualmente: creamos os textos a partir das nosas lembranzas, a través dun método que Noemí e Andrea tiñan moi claro e que nos foi conducindo a sacar cousas que veñen das tripas, que son difíciles de contar doutra maneira. Foi un proceso que durou, de forma intermitente, desde novembro até agora, e ese tempo permitiu integrar un elenco de vellotes nun espectáculo contemporáneo”. Noemí Rodríguez, unha das directoras, confesa que "existen unha morea de prexuízos que eu mesma me decatei que compartía. Pensas que a enerxía ou a capacidade de lanzarse a novos desafíos é algo propio da mocidade e o que atopamos foi todo o contrario: nunca traballei cun elenco con tanta enerxía, dedicación e liberdade". Unha xeración que se reivindica O espectáculo traballa as memorias persoais e experiencias vitais dunha xeración que comeza a traballar no franquismo, que vive a euforia política experimentada despois da morte do ditador e que protagoniza a creación do teatro profesional e o seu devir ao longo da etapa democrática. “As cousas cambiaron moi rapidamente e a nosa xeración tivo que adaptarse a todas esas mudanzas para lograr manterse”, comenta Tatán. “A creación do CDG, da Escola de Arte Dramática, as formas de facer teatro… todo iso está no noso currículo e iso propicia que esta función se transforme nun punto de inflexión, nunha visualización do cambio de xeración no propio CDG, que a propia institución estaba obrigada a explicar”. Os trinta e dous anos que Mabel Rivera levaba sen traballar no CDG outórganlle sentido ao fío argumental da obra: a ocupación do teatro non deixa de ser unha reivindicación real, un recordatorio de que o que o teatro galego conseguiu é produto da loita e da teimosía dunha xeración que non sempre se ve recoñecida nos elencos actuais. "Ocupamos un escenario que é de todas e todos para reclamar os nosos dereitos", di Eduardo R. Cunha, 'Tatán' "Hai un aspecto crítico que está presente na función, que é o detonante de toda a historia: o manifesto que redactan os protagonistas e que responde a unha realidade que está aí reflectida", sinala Mabel Rivera. E Tatán matiza: “Dentro do propio espectáculo subxace este argumento: ocupamos este espazo público, que nos pertence a todas e todos, para reclamar os nosos dereitos, para vindicar a loita e o traballo de todos eses anos. Por iso digo que o CDG tiña a obriga de contar esa historia, de explicar cal foi o papel de cada quen nese proceso”. Memoria persoal Non obstante, Terceiro acto céntrase máis nas vivencias persoais de cada un dos protagonistas, o que a converte, tamén, nunha obra sobre a vellez, sobre o lugar que ocupan na sociedade as persoas cunha traxectoria e unha experiencia delongadas. "Nós queriamos que o proceso fose unha conversa entre esa xeración e a nosa. Tiñamos moita curiosidade por saber cal é a paisaxe que se ve cando estás a chegar ao cumio", di Noemí Rodríguez. "Nese sentido, creo que foi unha grande aprendizaxe para todas nós". "No proceso de traballo saíron tantas cousas que houbo que acoutar e elas optaron por manter un ton vitalista e esperanzado, especialmente polos momentos que estamos a vivir", explica Rivera. En relación co que sucede durante esa noite, Tatán explica que "somos persoas de teatro e, ao pasarmos unha noite na sala dun centro dramático, suceden moitas cousas, xorden memorias moi particulares de cada un de nós, lembranzas que explican un pouco de onde vimos”. En todo caso, a obra sinala un camiño de colaboración entre distintas xeracións de profesionais que debería ter maior continuidade na escena galega. Mabel Rivera cre que "o que se demostrou é que as barreiras xeracionais se derruban co traballo. Se atopas persoas cunha sensibilidade como a de Noemí e Andrea, estabeleces unha complicidade tan grande que a idade pasa a un segundo plano". "Creo que Terceiro acto podería ser a semente dunha maior colaboración", remata Noemí Rodríguez, "dun intercambio xeracional máis fondo, que creo que é imprescindíbel para ter un sistema teatral saudábel".