Xacarandaina leva a tradición ao Coliseo da Coruña

Este domingo, 7 e maio, Xacarandaina, baixo a dirección de Quique Peón, levará ata o Coliseo da Coruña Endaterra, o gran musical que pon sobre o escenario máis de oitenta artistas entre músicos, cantantes e corpo de baile. Será a primeira vez que un espectáculo destas características se programe no maior recinto de espectáculos da Coruña, o que dá conta da significación que a histórica asociación cultural foi adquirindo, ao longo dos seus 44 anos de historia, na cidade herculina. E máis alá: de feito, Xacarandaina vén de recibir, o pasado 15 de marzo, o Premio da Cultura Galega, que concede a Xunta de Galiza na categoría de Patrimonio Cultural, outorgado pola súa traxectoria e relevancia. "Para nós, dalgunha maneira, é un reto, polo que significa entrar nese escenario", declara Quique Peón en conversa con Nós Diario. "En realidade, o Coliseo xa o inauguramos as asociacións culturais da Coruña, pero desde aquela dedicouse a outro tipo de espectáculos e volver agora fainos moita ilusión". Endaterra estrutúrase como un espectáculo musical clásico e baséase na peregrinación a Santiago -coa súa continuación a Fisterra e Muxía- realizada en 1900 por unha aristócrata inglesa e unha súa doncela de orixe galega. A viaxe destas mulleres divídese en tres etapas: a primeira realízase en barco desde o porto do Londres até o da Coruña; despois a pé desde a cidade herculina até a capital da Galiza; e logo, até os confíns da Costa da Morte. As protagonistas están interpretadas polas actrices Lucía Veiga e Marita Martínez que, polo camiño, van atopando tradicións, músicas, vestiarios e bailes do país que as van engaiolando e que as animan a continuar a peregrinación até Muxía. Preséntase, daquela, como un vector que lle dá unidade aos dous camiños polos que transita, o Camiño Inglés e o Camiño a Fisterra-Muxía, mostrando a riqueza e a variedade do patrimonio galego a partir do labor de recolla realizado nos dezaoito concellos polos que pasan estas rutas. A maiores, hai un coidado traballo de vídeo que representa o Camiño desde diversas perspectivas -da paisaxe á arquitectura tradicional- cunha banda sonora de seu. "Centrámonos no camiño inglés porque é o territorio cuxa tradición temos máis estudada", aclara Peón. E, efectivamente, todo o material etnográfico que se emprega forma parte do arquivo do Grupo de Música e Baile Tradicional Xacarandaina, froito dun incansábel labor de recolla e de estudo durante estes máis de corenta anos. Xacarandaina presenta 'Endaterra' na Coruña Coidar do propio Este é o segundo espectáculo de Peón sobre o Camiño de Santiago -anteriormente xa fixera Camiño do Sul- mais, se cadra, este é o máis ambicioso de toda a súa xa delongada carreira. "Eu fixen o camiño e foi unha experiencia que me marcou, que percibín que merecía un esforzo especial. Sempre se repite que facer o Camiño de Santiago cámbiache a forma de mirar, a personalidade, e eu pretendín que ese fose o obxectivo, a esencia, desta obra. Hai pouco, unha persoa relevante no mundo da cultura galega díxome ao rematar de vela que Endaterra fixéraa reencontrarse cunha parte da Galiza que tiña esquecida. Trátase xustamente diso". E parece ter éxito no propósito. "Si, a obra está funcionando moi ben co público: alá onde imos, enchemos, e mesmo hai problemas de aforamento, de xente que quede sen entrada, malia representarse en espazos grandes", explica. Non obstante, hai unha parte do país que non acaba de comprender o esforzo na súa xusta medida: as institucións. "A nivel institucional está custando. Endaterra é un espectáculo complexo tecnicamente, no que participa moita xente e que precisa que se interveña nos espazos onde se vai representar para que quede ben, para que todo estea no seu punto. E claro, iso encaréceo bastante, e parece que cando se trata de cousas do país custa máis. Se pensas no diñeiro que se gasta en traer algúns espectáculos de fóra, decátaste de que existe unha discriminación negativa cara á cultura galega, cando debería ser ao revés. Creo que é necesario recentrar un pouco a política cultural e pensar en que o que queremos facer coa cultura de noso, que lugar lle damos". Peón lembra na conversa a longa lista de premios -galegos, estatais e internacionais- conseguidos por Xacarandaina e reflexiona: "Agora mesmo imos ir a Polonia representando a Galiza. Se as institución non nos axudan, igual non podemos ir e vai alguén de calquera outra parte. Hai que reflexionar onde queremos chegar coa nosa tradición", sentenza. Xacarandaina celebra 40 anos de música tradicional