As que (nos) escriben cancións

"Fixeron algo tan abraiante e revolucionario como ocupar o espazo que lles pertencía, non sempre tendo o vento ao seu favor". Ferreñas &amp; Rock and Roll, Laura Romero e Iria Pedreira, Baía, 2019 Non é necesario pechar os ollos para decatarse de que a vida está inmersa nunha enorme banda sonora. A música abrangue cada emoción que se pode sentir. Todos os gustos. Porén, non se adoita pensar en quen está detrás de cada canción. O camiño da música dá ducias de voltas. O das compositoras é revirado e está especialmente invisibilizado. Compoñer é un traballo "de formiguiñas", como di a compositora Gloria Rodríguez Gil. Tamén importa o talento, a sorte. A valentía. "O meu interese pola composición é algo innato", recorda a compositora e pianista Aida Saco. "De nena xogaba a facer bandas sonoras". En Saco, interpretación e composición van da man, como lle acontece a María Toro, quen comezou a traxectoria cunha frauta da que non se separou. "Era carísima, e eu unha nena", recoñece ao lembrar canto insistiu na casa para que lla mercasen. Compoñer "sucedeu sen pensar. Cando interpretas con músicos de escolas distintas, de diferentes países, chega un momento no que estás improvisando, e esa improvisación é composición real". Rodríguez Gil formouse a partir dos 15 anos, aínda que "antes de estudar xa tiña a música dentro". Sen coñecementos previos, descifraba as partituras. "Non tiñamos moitos recursos económicos, polo que fun por libre, buscándome a vida, coa sensación de ter que correr". O apoio económico é importante: a formación, o instrumento, viaxar… Aida Saco ten unha beca Fulbright para estudar en Nova Iork, cidade que "a motiva para compoñer, crear contactos, vivir a experiencia de ser música no seu esplendor". Toro sentiu do mesmo xeito esa cidade, pero ela só levou a maleta, a frauta e o visado de turista. Rodríguez Gil contou con profesores que creron nas súas capacidades e que lle daban máis horas das que podía pagar. Sempre se sentiu animada. Compoñer pode parecer algo "exótico, con glamour", pero ter tempo é básico Tempo para a música Esa confianza para crear en liberdade é algo esencial, porque, como recoñece Toro, "estaste espindo. As miñas composicións son difíciles de dixerir, precisan de moita elaboración e moito ensaio". Saco explica que ten a necesidade de poñer música ás súas experiencias e de conectar coa xente, "que teña certo poder curador, meditativo. A propia identidade da música es ti, a partir de aí evolucionas". Rodríguez Gil concorda con elas. "Hai que facer as cousas de corazón… Eu decateime de que a 'música fácil' era a miña música, por iso levei este concepto á música contemporánea". Na súa páxina gloriaroguez.wixsite.com desenvolve este proxecto que segue a mesma filosofía que a lectura fácil. Compoñer pode parecer algo "exótico, con glamour", pero todas subliñan que ter tempo é básico. Malia que a música estea na cabeza, son imprescindibles os momentos para pecharte a crear. O ritmo da vida inflúe tanto na composición como nos concertos. Os estudos, a maternidade, a enfermidade… son factores que poden sacarte dos circuítos. "O reto máis difícil da miña vida é a conciliación", reflexiona Toro, que estará de xira por Galicia a próxima semana. Precursoras Recoñecen que por ser muller, en ocasións, tiveron que demostrar máis. Son conscientes de que moitas veces chaman antes aos compañeiros, dos prexuízos relacionados cos instrumentos que tocan, co tipo de composicións que fan… Mais son optimistas e ven mellorías: hai comportamentos que xa non se toleran, cada vez hai máis referentes. E senten que se respecta e valora o seu traballo. Precisamente os referentes son imprescindibles. Isabel Rei, guitarrista e estudosa, cre que houbo máis compositoras das que se pensa, só que as súas partituras non se publicaron ou acabaron no lixo ou no lume, xunto coas súas bibliotecas. Remóntase ao S. XIII, con María Pérez, A Balteira. "Posiblemente era a compositora das súas propias cancións e obras". Logo salta ao S. XIX, con Avelina Valladares, Eugenia Osterberger. "Seguramente tamén Rosalía de Castro, que posuía varios instrumentos, ensinou música aos fillos… sería estraño que non tivese composto música para os seus poemas". No século XX lembra a Pilar Castillo, María Luísa Sanjurjo, Concepción Plantón Meilán… No XXI, a Laura Cuñarro e Sandra Galera, alumnas do conservatorio no que traballa. "É importante que esteamos atentas para apoiar o seu traballo". As listaxes son necesarias, contextualizan e visibilizan o traballo das compositoras e músicas, como demostra Laura Romero co proxecto Músicas Galegas Ilustradas.